Tentoonstelling Open Oproep. 20 jaar architectuur in publieke opdracht

Met de aanstelling van een Bouwmeester en de ontwikkeling van de Open Oproep trok de Vlaamse overheid twintig jaar geleden resoluut de kaart van een ambitieus publiek opdrachtgeverschap en kwaliteitsvolle architectuur en stedenbouw. In het kader van de viering van 20 jaar bouwmeesterschap nam het Team Vlaams Bouwmeester in 2019 het initiatief voor een tentoonstelling over dit instrument. Deze reizende tentoonstelling, met haltes in Gent, Brussel, Hasselt, Kortrijk, Antwerpen en - in gereduceerde versie - Leuven werd gerealiseerd door de Vakgroep Architectuur en Stedenbouw van de Universiteit Gent, in samenwerking met het Team Vlaams Bouwmeester en het Vlaams Architectuurinstituut.

Open Oproep Procedure

De Open Oproep stelt publieke opdrachtgevers in staat op een transparante manier en met internationaal bereik een ontwerpteam aan te stellen voor hun projecten. Dit gebeurt op basis van een helder geformuleerde maatschappelijke ambitie en via een relatief lichte procedure, die kwaliteit als selectiecriterium centraal stelt. Niet alleen de huidige aanblik van Vlaamse steden en gemeenten, ook het denken en spreken over architectuur in Vlaanderen werden mede door de Open Oproep bepaald.

Realisaties als de Kazerne Dossin in Mechelen, het Theaterplein of het Provinciehuis in Antwerpen, De Wijnpers in Leuven, De Krook in Gent; herbestemmings- of restauratieprojecten als het In Flanders Fields Museum in Ieper of de Gentse Boekentoren: ze zijn vertrouwd, ook bij een breed publiek. De Open Oproep is echter nog veel méér. Momenteel tellen we doorheen heel Vlaanderen, in de centrumsteden maar evengoed in kleinere steden en gemeenten en in Brussel, al meer dan 650 architecturale en stedenbouwkundige projecten die via de Open Oproep op de rails werden gezet. 

De tentoonstelling en publicaties

Aan de hand van geselecteerd archiefmateriaal, getuigenissen en twee architectuurinstallaties liet de tentoonstelling bezoekers kennismaken met de veelkleurige oogst van de Open Oproep procedure. Ze liet, telkens in wisselende samenstelling, op een toegankelijke manier zien hoe de Open Oproep werkt, wat ruimtelijke kwaliteit in de diverse Vlaamse contexten zoal behelst en welke sleutels worden gehanteerd om openbare besturen in hun kwaliteitsstreven te ondersteunen.

Sinds 1999 zorgt het Team Vlaams Bouwmeester voor een zorgvuldige archivering en documentatie van alle Open Oproep trajecten. Via publicaties werd geregeld kritisch teruggeblikt. Recent werd ook ingezet op het online ontsluiten van een deel van het Open Oproep archief. Deze tentoonstelling had dan ook niet enkel tot doel een breder publiek vertrouwd te maken met de Open Oproep: ze vormde ook de voortzetting van een eerder aangevatte herinnerings- en reflectiearbeid.

Locaties

20 september t/m 31 oktober 2019 – Gent

VANDENHOVE Centrum voor Architectuur en Kunst, UGent.

De tentoonstelling werd geopend door Bouwmeester Leo Van Broeck in aanwezigheid van het hele Team Vlaams Bouwmeester en alle voormalige bouwmeesters, en opgenomen in het programma van het Festival van de Architectuur 2019. In het archiefgedeelte kwamen de wedstrijden voor Masterplan De Hoge Rielen (OO01b08), De Krook in Gent (OO1801) en stadskernvernieuwing Torhout (OO3206) aan bod. Op 25 september lichtten de curatoren Maarten Liefooghe en Maarten Van Den Driessche de tentoonstelling toe tijdens een lezing in het kader van het Festival van de Architectuur.

20 november t/m 20 december 2019 – Brussel

Atelier Bouwmeester, Ravensteingalerij

In het Atelier van de Bouwmeester kwam de tentoonstelling als het ware ‘thuis’. Cases in het archiefgedeelte waren voor deze editie Masterplan De Hoge Rielen (OO01b08) en VRT Brussel (OO2801).

30 augustus t/m 11 oktober 2020 – Hasselt

Z33 Huis voor Actuele Kunst, Design & Architectuur

Na enkele maanden oponthoud vanwege de coronamaatregelen was de tentoonstelling te zien in Z33, in het kader van de heropening en ingebruikname van de gloednieuwe tentoonstellingsvleugel naar ontwerp van Francesca Torzo. In deze versie van de tentoonstelling ging bijzondere aandacht naar de Open Oproep voor de Hasseltse begijnhofsite, waar Z33 is gevestigd. Bezoekers kregen hier dus ‘in situ’ inzicht in de methodiek die de Vlaamse Bouwmeester hanteert om publieke opdrachtgevers in hun kwaliteitsstreven te ondersteunen.

22 oktober t/m 15 november 2020 – Kortrijk

Budafabriek

In samenwerking met de intercommunale Leiedal en Stad Kortrijk opende in het dynamische kader van de Budafabriek een nieuwe versie van de tentoonstelling. Vanwege de coronamaatregelen werd de tentoonstelling helaas voortijdig gesloten op 26 oktober 2021. Ze werd gedocumenteerd in de vorm van een gefilmde rondleiding: https://www.vlaamsbouwmeester.be/nl/nieuws/bekijk-de-videoreportage-over...

27 november 2021 tot 17 april 2022 – Antwerpen

De Singel

In de wandelgangen van De Singel was de tentoonstelling in een uitgebreide slotversie te zien. Nieuw was het videoluik, met getuigenissen van de huidige en voormalige bouwmeesters en de projectbegeleiders Open Oproep. De tentoonstelling flankeerde de expositie ‘Coming of Age’, die het Vlaams Architectuurinstituut wijdde aan architectuurwedstrijden in Vlaanderen en Brussel uit de periode 1980-2000. Naar aanleiding van de opening van de dubbeltentoonstelling verschenen twee publicaties. 

9 juni t/m 23 juni 2022 - Leuven

Anatomisch Theater, Minderbroedersstraat 50

In Leuven brengt Stad en Architectuur een kleinere afgeleide tentoonstelling. Hiervoor namen de curatoren speciaal een nieuwe case onder de loep: de Leuvense Podiumkunstensite (Open Oproep 3502). Deze vormt ook het onderwerp van een debat op 12 juni.