collage van de mogelijke inrichting volgens klimaatwijken in Ter Elst Leuven ©Omgeving

De klimaatverandering stelt ons voor een reeks grote maatschappelijke opgaven. Om deze te vertalen in concrete acties op het terrein, zijn de grootste uitdagingen – maar ook de grootste winsten – gelegen in de ruimtelijke transformatie van onze steden en dorpen. Een multidisciplinair team van LABO S (UGent), Blaf Architecten en Bureau Bouwtechniek bracht in kaart hoe de klimaatopgave ook een ruimtelijke transformatie voor de gebouwde omgeving vergt en hoe het realiseren van die ruimtelijke transformatie samenwerking vereist tussen vele sectoren en een aanpak op verschillende schaalniveaus.

Waarom?

Het klimaatverdrag van Parijs, de Sustainable Development Goals, Visie 2050 met zeven transitieprioriteiten in Vlaanderen, het burgemeestersconvenant, de lokale en regionale klimaatplannen,… de klimaatopgave beroert en zet internationaal aan tot actie. Onze sterk sectoraal georganiseerde politieke besluitvorming bemoeilijkt echter deze actie. De klimaatopgave is immers bij uitstek een transversale opgave die verschillende beleidsdomeinen en -niveaus omspant, wat zich op het terrein vertaalt in concrete barrières.

Via het concept klimaatwijken kunnen we enerzijds inzetten op mitigatiemaatregelen. Klimaatwijken maken de omslag van gecentraliseerde naar gedecentraliseerde energiesystemen. De nabijheid en diversiteit van functies in de wijk bieden kansen om functies en programma’s met elkaar te verweven. Zo kunnen korte, gesloten en duurzame verbruikerscycli van energie, warmte of water worden gerealiseerd, met individuele en collectieve winsten tot gevolg.

Klimaatwijken implementeren anderzijds ook adaptatiemaatregelen. Er wordt extra ruimte gemaakt voor natuurlijke systemen: voor vegetatie en biodiversiteit, voor waterhuishouding. Er is versterkte aandacht voor de luchtkwaliteit, voor geïntegreerd afvalbeheer en nieuwe vormen van mobiliteit.

De klimaatwijken beogen een collectiverings-slag, een opschaling en versnelling in de renovatie van het bestaand gebouwenpatrimonium. Daarbij zullen strategische keuzes gemaakt moeten worden.

Verkennend onderzoek klimaatwijken

Het verkennend onderzoek Klimaatwijken brengt in kaart hoe we, voor de vertaling van de grote maatschappelijke transities naar concrete acties op het terrein, moeten inzetten op de ruimtelijke transformatie van onze steden en dorpen, met de wijk als een cruciaal schaalniveau.

Partners

Het verkennend onderzoek Klimaatwijken is een initiatief van het Team Vlaams Bouwmeester, het departement Omgeving en het Vlaams Energieagentschap.

Onderzoeksresultaten Mechelen en Leuven

Mechelen + bijlagen

Leuven

Kortrijk

Verkennend onderzoek
Pilootprojecten Energiewijken

Na dit breder, verkennend onderzoek naar Klimaatwijken, starten we een eerste vervolgtraject voor het operationaliseren van Energiewijken