Hoe kunnen we landschappelijk-ecologische doelstellingen en landbouweconomische uitdagingen met elkaar verzoenen? LABO RUIMTE wil dit onderzoeken aan de hand van twee testgebieden. Twee ontwerpteams zullen mogelijke toekomstperspectieven voor landbouw ruimtelijk vertalen en verbeelden.

Vlaanderen is een van de dichtst bebouwde regio’s in Europa, en behoort tot de top tien van landbouwexportlanden in de wereld. Het kleinschalige mozaïeklandschap is er de afgelopen eeuw geëvolueerd tot een versnipperd landschap waar grootschalige industriële landbouw een plek heeft gekregen te midden van verspreide bebouwing. Dit legt een grote druk op ons leefmilieu en zorgt voor de nodige conflicten.

Voedselproductie en landbouw staan in de toekomst voor grote en complexe uitdagingen die ook een ruimtelijke component hebben. Ruimtelijke actoren zoals ontwerpers, planners en stedenbouwkundigen hebben echter niet altijd veel voeling met de bekommernissen van de agrarische sector, en beide spreken niet dezelfde taal. Met een ruimtelijk, ontwerpend onderzoek naar mogelijke toekomstbeelden voor het landbouwlandschap willen we helpen om beide werelden dichter bij elkaar te brengen en met elkaar in gesprek te laten gaan.

Landbouw en ruimte 

Landbouw en ruimte zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Landbouw geeft structuur aan de (open) ruimte, maar is andersom ook afhankelijk van de ruimtelijke condities. Landbouwers werken met en in het landschap, ze geven het landschap vorm en zetten het naar hun hand in functie van hun bedrijfsvoering. Landbouw is bovendien de grootste actor in de open ruimte en heeft bijgevolg een aantal sleutels in handen om de omgevings- en milieudoelstellingen te behalen.

Met dit ontwerpend onderzoek wil LABO RUIMTE op zoek gaan naar een nieuwe, toekomstbestendige verhouding tussen boer en landschap. Om de complexiteit van de landbouwuitdagingen (organisatorisch, technisch, socio-economisch…) in de vingers te krijgen en met de nodige nuance te benaderen, betrekken we het departement Landbouw en Visserij, het Instituut voor Landbouw-, Visserij en Voedingsonderzoek (ILVO) en de Strategische Adviesraad voor Landbouw en Visserij (SALV) bij het onderzoek.

Farmers of the Future 

Als basis voor het ontwerpend onderzoek naar landbouw en voedselproductie gebruiken we de denkoefening van ‘Farmers of the Future’, geïnitieerd door het onderzoekscentrum van de Europese Commissie. Deze vertrekt vanuit de vaststelling dat Europese landbouwers voor heel wat uitdagingen staan waaronder de klimaatverandering, schaarste aan grondstoffen, infrastructurele uitdagingen en veranderingen in eetgewoonten en consumentengedrag. ‘Farmers of the Future’ neemt 2040 als tijdshorizon en brengt in beeld wie dan de landbouwers van Europa zullen/kunnen zijn. De denkoefening identificeert een aantal toekomstige profielen van landbouwers en gaat daarbij uit van zowel reeds bestaande landbouwbedrijfsmodellen als nieuwe opkomende modellen. In het ontwerpend onderzoek willen we die landbouwersprofielen ruimtelijk vertalen en uittesten op twee onderzoeksregio’s, om te verbeelden welk nieuw landbouwlandschap dit kan opleveren.

Twee onderzoeksgebieden

We gaan aan de slag in twee onderzoeksgebieden, twee regio’s waar landbouw en voedselproductie een belangrijke rol spelen. Door de twaalf profielen van ‘Farmers of the Future’ naar die regio’s te vertalen, trachten we de ruimtelijke beperkingen en mogelijkheden van deze profielen voor landbouwactoren in beeld te brengen, en de relevantie voor de Vlaamse context te verkennen. Als testgebieden kozen we voor het werkingsgebied van intercommunale Leiedal en (een stuk van) de Voorkempen. In beide gebieden werkt een lokale stakeholder actief respectievelijk rond productieve landschappen (Leiedal) en de verankering van de landbouwer in het landschap (Provincie Antwerpen). Het ontwerpend onderzoek zal extra voeding en inspiratie opleveren voor deze trajecten. Voor elk gebied wordt een ontwerpteam aangesteld.

 

Boerenland

‘Boerenland’ is een onderzoek naar de vraag hoe we landschappelijk-ecologische doelstellingen en landbouweconomische uitdagingen met elkaar kunnen verzoenen. 

ontwerpteams
onderzoeksrapport ‘Farmers of the Future’

Farmers of the futureLees het onderzoeksrapport