Het Agentschap Wegen en Verkeer Vlaams-Brabant van de Vlaamse overheid en het Leuvense stadsbestuur wensen een ontwikkelingsvisie te laten opmaken voor de Leuvense stadsring. Aanleiding zijn de inzichten verkregen uit de microsimulatie voor de R23, Regionet Leuven en het voornemen van de stad tot visualisering van de tweede stadsomwalling. De heraanleg van de ring vormt eveneens een doorbraakproject in het Klimaatcontract dat de stad Leuven eind 2023 indiende bij de Europese Commissie. Bovendien wordt de ringruimte vandaag vooral ingenomen door verkeersstromen en beantwoordt ze niet aan de verwachtingen van een kwalitatieve en aangename stedelijke ruimte.

Hoge ambities voor de nieuwe stadsring

Enerzijds zijn er de ambities voor de ring als mobiliteitsruimte. De ringstructuur vormt de draaischijf voor verplaatsingen in de regio. Met de demografische en economische groei in het vooruitzicht zal dat verkeer verder toenemen. Om de klimaatverandering het hoofd te bieden moet de ring in de toekomst niet enkel het vervoer van personen en goederen faciliteren, maar ook een functie vervullen op vlak van energie en ecologie, bijvoorbeeld als warmtenet of groene verbinding. De ring biedt plaats aan grote voorzieningen waaraan Leuven haar stempel ‘stad’ dankt: kerken, scholen, een sportcomplex en zelfs een gevangenis. Bovendien zijn er de doelstellingen op het vlak van duurzame modal shift, verkeersveiligheid etc. Hierdoor zal deze infrastructuur zo mogelijk nog performanter moeten worden.

Anderzijds zijn er de ambities voor de ring als verblijfsruimte. Veel inwoners van Leuven hebben hun voordeur op de ring. Als we de leef- en verblijfskwaliteit van de bewoners willen verbeteren, dan moet het aanwezige groen versterkt worden. De ring moet de nieuwe verbindende ruimte worden die de huidige verdeling tussen de binnen- en de ‘buitenstad’ opheft. Ook de historische waarde moet in de vernieuwde publieke ruimte tot uiting komen. De ring bevindt zich op de plaats waar rond 1356 de tweede stadsomwalling werd aangelegd. De wallen maakten in het midden van de 19de eeuw plaats voor nieuwe boulevards maar zijn nog steeds zichtbaar en voelbaar aanwezig in de ringruimte. In navolging van de eerste omwalling zou dus ook de tweede omwalling opnieuw voelbaar moeten worden gemaakt.

Opdracht voor het ontwerpteam

Het ontwerpteam zal een ontwikkelingsvisie (masterplan) moeten opmaken voor de volledige ringstructuur. Hierin worden, op basis van een brede analyse van de ring en zijn ruime omgeving, uitspraken gedaan over de toekomstige mobiliteitsstructuur en ruimtelijke invulling. Het masterplan wordt opgemaakt voor de volledige ring, met verwerking van inzichten uit voorgaande studies zoals ‘Stadspoort Bodart’ of het mobiliteitsplan van de Vervoerregio Leuven. De algemene ontwerpprincipes die van toepassing zijn voor de volledige ringruimte, typeprofielen, materiaalgebruik en andere aspecten die de eenheid en samenhang zullen bepalen, worden vastgelegd in dit masterplan. Het bevat ook uitspraken over de kritische succesfactoren buiten de ringruimte, de faseerbaarheid en timing van de heraanleg van de ring.

Vervolgens wordt dit masterplan vertaald in een startnota (volgens het decreet basisbereikbaarheid) voor de volledige ring, exclusief omgeving Bodart (zie luchtfoto).

De uitvoeringsopdracht zal beperkter zijn en betreft slechts een deel van de ringruimte (bijv. één van de poorten, één van de vesten, … of een combinatie). Deze wordt uitgewerkt tot op het niveau dat vereist is voor de aanvraag van een omgevingsvergunning en vormt een voorwaardelijk deel van de opdracht. 

Opdrachtonderdelen

• Masterplan en startnota vormen het vaste onderdeel van de opdracht.
• De opdrachtgevers wensen via deze procedure ook een eerste uitvoeringsopdracht te gunnen. Het voorwerp van deze uitvoeringsopdracht zal voortvloeien uit de bepalingen, de timing en de fasering van het masterplan. Het ereloon voor deze opdracht wordt door de ontwerpers in de offerte meegegeven. Deze uitvoeringsopdracht vormt een voorwaardelijk deel van de opdracht. 

Samenstelling van het ontwerpteam

Aan deze opdracht ging reeds veel onderzoekswerk vooraf. Zowel voor de mobiliteit (modellering in het kader van het Regionaal Mobiliteitsplan Vervoerregio Leuven, microsimulatie,…) als voor de ruimtelijke visievorming (structuurplan, Regionet Leuven, Inventaris Onroerend Erfgoed, …) is reeds veel materiaal beschikbaar. Bij kandidaatstelling zijn de opdrachtgevers vooral op zoek naar een kwalitatieve ontwerper (architect, landschapsarchitect met erfgoedreflex, stedenbouwkundige) die, aan de hand van ontwerpend onderzoek, alle ambities kan vertalen in een ruimtelijke invulling. Deskundigheden zoals een mobiliteitsexpert, een ontwerper infrastructuur en andere deskundigen die het ontwerpteam nodig acht, worden nog niet gevraagd bij kandidaatstelling maar moeten worden toegevoegd aan het ontwerpteam op het moment dat er een offerte wordt ingediend. 

Inbegrepen in de opdracht

Vast gedeelte (masterplan & startnota):

• Stedenbouw en ruimtelijke planning in relatie tot de projectzone
• Analyse en voorontwerp publieke ruimte & infrastructuur
• Architectuuronderzoek in relatie tot de projectzone (zowel bestaande als nieuwe constructies en infrastructuur)
• Mobiliteitsstudies i.f.v. het bekomen van een goedgekeurde startnota
• Archeologisch onderzoek: wetenschappelijk traject
• Onderzoek naar landschap, ecologie & erfgoed in relatie tot het voorontwerp
• Onderzoek rond haalbaarheid uitvoering van het voorontwerp
• Participatietraject (in samenwerking met de stad Leuven & AWV)

Voorwaardelijk deel (uitvoeringsopdracht):

• Ontwerp publieke ruimte en infra-kunstwerken
• Ontwerp infrastructuur
• Ontwerp afwatering en riolering
• Stabiliteitsstudies en technieken
• Aanvullende mobiliteitsstudies in functie van projectnota en aanbestedingsdossier
• Ontwerp van het groenblauwe netwerk op basis van nature based solutions
• Opmaak projectnota (cfr. decreet basisbereikbaarheid)
• Opmaak volledig vergunningsdossier
• Opmaak aanbestedingsdossier
• Opmetingen bestaande toestand
• Participatietraject (in samenwerking met de stad Leuven en AWV)

Niet inbegrepen in de opdracht

• Opmaak communicatieproducten
• Veiligheidscoördinatie
• Bijkomende technische onderzoeken (verkeerstellingen, geotechnisch onderzoek, milieuhygiënisch onderzoek, sloopopvolging,…)

Selectie

Geen bewijs van inschrijving bij de orde van architecten noodzakelijk

Projectteam:

• 1 stedenbouwkundige met minstens 5 jaar ervaring
• 1 projectleider met minstens 10 jaar ervaring

Referentieprojecten:

• 3 referentieprojecten publieke ruimte

Voor deze referentieprojecten geldt: 

• De referentie toont aan op welke manier de ontwerper omgaat met de context, de omgeving en het bestaand patrimonium. 
• Bij de referentie dient te worden toegelicht welke rol de ontwerper vervulde bij het voorgestelde project. 
• De referentieprojecten mogen gerealiseerd, in aanbouw of in (voor)ontwerpfase zijn. Wedstrijddeelnames komen ook in aanmerking. 
• Referentieprojecten uitgevoerd bij een ander bureau of werkgever mogen worden gebruikt. Ook hier dient de rol van de ontwerper ten aanzien van het referentieproject te worden toegelicht. Om deze referentieprojecten te gebruiken is géén beroep op de draagkracht van het andere bureau of werkgever noodzakelijk.

Selectie- en gunningscriteria

Zie selectieleidraad