Pilootprojecten zijn intensieve onderzoeks- en ontwikkelingsprojecten voor dringende maatschappelijke vraagstukken of voor sectoren die er nood aan hebben dat er ‘out of the box’ kan worden gedacht. Ze moeten leiden tot vernieuwende bouwprojecten die ook daadwerkelijk worden gerealiseerd. De pilootprojecten houden gangbare werkwijzen en denkkaders kritisch tegen het licht. Daarnaast zorgen ze voor wervende beelden en concepten waarmee ze andere initiatieven en projecten willen inspireren. De pilootprojecten maken gebruik van ontwerpend onderzoek om het beleid voor te bereiden of af te toetsen. Via dat ontwerpend onderzoek willen ze in beeld brengen welke mogelijkheden een omgeving biedt of welke kansen er schuilen in een uitdaging, eerder dan dat ze streven naar een ideaal of onbereikbaar toekomstbeeld.
Testcases zijn dan telkens concrete projecten die achteraf ook gerealiseerd moeten kunnen worden. Elk traject ‘pilootprojecten’ zet telkens in op vijf projecten die buiten de lijntjes kunnen en durven kleuren.Via ontwerpend onderzoek brengen de testcases belanghebbenden en beleidsdomeinen samen. Dat doen ze met beeldmateriaal en discussie. Op die manier zoeken ze de marges op van de huidige regelgeving. Ze maken innovatie mogelijk door knelpunten te detecteren en aan te kaarten. Die methodiek vindt niet bottom-up of top-down plaats. Het gaat om een doorgedreven concrete samenwerking tussen actoren, middenveld en beleid.
Het ILVO heeft in nauwe samenwerking met het Team Vlaams Bouwmeester de Pilootprojecten Productief Landschap gecoördineerd. Daarmee wilden de partners een interessante wisselwerking tot
stand brengen tussen de primaire sector en het (planologisch) beleid. Het werd een zoektocht naar vernieuwende concepten en grensverleggende projecten die organisatorisch, stedenbouwkundig en architecturaal buiten de bestaande kaders en concepten durfden te denken. De pilootprojecten willen samenwerking tot stand brengen boven de verschillende sectoren heen. Door samen te werken tussen landbouwers, beleid en maatschappij wil men ruimtelijke, fysische en bedrijfs economische processen opnieuw beter op elkaar afstemmen. Die processen willen model staan voor de ontwikkelingen die we in de toekomst voor ogen hebben. De realisatie van de projecten kan er bovendien toe leiden dat bestaande beleidsmatige en wettelijke kaders worden geherevalueerd. Het proces wordt gemonitord en opgevolgd, de middelen worden gericht ingezet en de nodige deskundigheid wordt aangesproken om met de verworven inzichten innovatie mogelijk te maken en de slaagkans van de projecten te vergroten.
