Projecten (lijstweergave)

De Prijs Wivina Demeester bekroont publieke opdrachtgevers die met hun voorbeeldig ontwikkelingstraject, doordachte aanpak en zin voor vernieuwing kwaliteit vooropstellen. Opdrachtgevers kunnen zich kandidaat stellen binnen de categorieën ‘Architectuuropdracht’, ‘Masterplan’ en ‘Kunst in opdracht’.

Publieke en semipublieke bouwheren bepalen in belangrijke mate het architectonische gezicht van Vlaanderen. Met de Prijs Wivina Demeester wil het Team Vlaams Bouwmeester een hoogstaand stedenbouwkundig, landschappelijk en architecturaal kwaliteitsbeleid bij overheden aanmoedigen. De prijs bekroont die opdrachtgevers die door hun doordachte aanpak en zin voor vernieuwing tonen dat ze kwaliteit vooropstellen. Met de Prijs Wivina Demeester wensen we het belang van een voorbeeldig ontwikkelingstraject te beklemtonen.

Het realiseren van een bouwwerk is een boeiende maar soms lastige uitdaging. Er is visie voor nodig, zowel architecturaal als functioneel, en de bouwheer moet rekening houden met de omgeving in al haar facetten. Niet alleen de vorm en functie van een gebouw zijn immers van belang, ook een goede dialoog met de eindgebruiker en de andere betrokkenen is essentieel.

De Prijs Wivina Demeester biedt publieke en semipublieke bouwheren de kans om aan te tonen hoe ze de samenwerking hebben aangepakt, de keuze voor het ontwerp hebben gemaakt en de actoren hebben betrokken bij de realisatie. De focus van de Prijs Wivina Demeester is meer dan ooit het maatschappelijk voorbeeldige opdrachtgeverschap. In de beoordeling van de projecten gaat de aandacht vooral naar de bouwheer en het voorbeeldige traject dat die heeft doorlopen. Opdrachtgevers kunnen zich kandidaat stellen binnen drie categorieën, ingedeeld volgens de schaal van het project. Zowel masterplannen, architectuuropdrachten als kunst in opdracht komen in aanmerking.

Schrijf uw project in voor de editie 2021 vóór 17 mei 2021 en grijp de kans om met uw project naar buiten te treden, uw engagement en ervaring te delen en het beleid in Vlaanderen mee vorm te geven.

De Prijs Wivina Demeester wordt georganiseerd in samenwerking met het Platform Kunst in Opdracht van het Departement Cultuur, Jeugd en Media.

Al twee decennia werkt ‘West-Vlaanderen in Vorm’ (WinVorm) aan een kwaliteitsvolle bouw-, plannings- en landschapscultuur in West-Vlaanderen. WinVorm is een initiatief van de provincie West-Vlaanderen, intercommunales Leiedal en West-Vlaamse Intercommunale, de Vlaamse Landmaatschappij en het Team Vlaams Bouwmeester. In een artikel in Ruimte 48 blikken we met enkele mensen van binnen en buiten WinVorm terug op de betekenis van 20 jaar unieke kwaliteitsbewaking in West-Vlaanderen. 

Voor het artikel ‘Kwaliteitsinjecties in Vlaanderen. 20 jaar Winvorm’ ging auteur Peggy Totté (Architectuurwijzer) in gesprek met Niek De Roo, eind jaren ’90 een van de drijvende krachten achter de oprichting van WinVorm; Jonas Vanneste, de voorzitter van de kwaliteitskamer; Philippe Viérin, voormalig voorzitter; Bern Paret, regiocoördinator en voormalig secretaris; Siska Stockelynck, afdelingshoofd Technische Dienst Koksijde; Mario Deputter van het Team Vlaams Bouwmeester en Bert Haerynck van Havana architectuur.

De lezingenreeks die WinVorm dit voorjaar organiseert, staat in het teken van WinVorm-realisaties. In november wordt het 21-jarig bestaan feestelijk gevierd.

Vlaanderen ligt bezaaid met sociale verkavelingen uit de jaren 1960 die dringend aan vernieuwing toe zijn. Sommige hebben de kwaliteiten van een tuinwijk. Door slimme verdichting kun je ze ontwikkelen tot ‘natuur-inclusieve’ stadswijken. In A+ 288 lees je hoe Sociale huisvestingsmaatschappij Woonpunt Schelde-Rupel dit aanpakt met de Open Oproep voor de Schrijverswijk in Zwijndrecht. 

Glenn Lyppens bespreekt in zijn tekst ‘Meer tuin meer wijk’ de verschillende voorstellen van BAS - Dirk Jaspaert / Bulk Architecten / Buur Bureau voor Urbanisme (laureaat), Architectenbureau Bart Dehaene / Collectief Noord / Denc!-Studio / Lama Landscape Architects en Dierendonckblancke Architecten / L.u.s.t. Architecten. 

Vlaams minister Bart Somers, het Team Vlaams Bouwmeester, Fietsberaad Vlaanderen en het Agentschap Binnenlands Bestuur lanceren een projectoproep aan alle steden en gemeenten. We willen lokale overheden ondersteunen bij de inrichting van kwaliteitsvolle publieke ruimte in woonbuurten: een aangenamer, gezonder en klimaatrobuust openbaar domein met meer plaats voor duurzame mobiliteit. Doel is niet alleen de realisatie van een aantal grensverleggende projecten, maar ook de ontwikkeling van inzichten en werkwijzen waar alle lokale besturen straks mee aan de slag kunnen. 

De voorbije maanden hebben velen de eigen buurt herontdekt. Door meer thuis te werken en minder te reizen, werden we ons allemaal beter bewust van het belang van een kwaliteitsvol, gevarieerd ingericht publiek domein in onze woonomgeving, met ruimte voor een dagelijkse wandeling of fietstocht. De klimaatverandering, met frequentere hittegolven en periodes van droogte of felle regenval, kan dat bewustzijn alleen maar versterken. Ze vergt actieve ingrepen in het openbare domein: ontharding met het oog op waterinfiltratie, het aanplanten van bomen die beschutting bieden tegen direct zonlicht enz.

Er valt duidelijk heel wat winst te boeken door al deze uitdagingen sàmen en geïntegreerd aan te pakken. Maar hoe vertaalt zich dat in concrete ontwerpen? Hoe kunnen ruimtelijke ingrepen mensen stimuleren om te wandelen of de fiets te nemen? Hoe brengen we dat samen met de opgave van ontharding en waterbuffering? Burgemeesters, schepenen en ambtenaren zijn op zoek naar verbeeldingskracht.

Het Team Vlaams Bouwmeester en Fietsberaad Vlaanderen initieerden daarom verkennend onderzoek rond het concept ‘Leefbuurten’. Leefbuurten zijn levendige, klimaatrobuuste en autoluwe buurten waar het aangenaam wandelen, fietsen én wonen is. De inrichting van het publieke domein in Leefbuurten draagt bij aan de evolutie naar veilige, gezonde, sociale en duurzame gemeenten door de verkeersfunctie te overstijgen en ruimte te bieden voor een meer gevarieerde invulling van de publieke ruimte.

Via deze oproep zet minister Somers zijn schouders onder dit project. Hij wil Vlaamse steden en gemeenten in Vlaanderen aanmoedigen om ambitieuze, voorbeeldige projecten te realiseren, die op hun beurt inspirerend kunnen werken voor alle andere Vlaamse lokale besturen. Bedoeling is vijf à tien steden en gemeenten te ondersteunen bij de uitwerking van een kwaliteitsvol ontwerp voor een Leefbuurt. De geselecteerde steden en gemeenten kunnen rekenen op intensieve begeleiding en de benodigde expertise, onder meer op het vlak van mobiliteit, vergroening, participatie, projectregie etc. Ze krijgen ook een subsidie voor de vergoeding van de ontwerpvoorstellen.

Via de begeleiding van grensverleggende projecten willen minister Somers, het Team Vlaams Bouwmeester, het Agentschap Binnenlands Bestuur en Fietsberaad Vlaanderen niet enkel inspirerende voorbeelden helpen realiseren, maar ook detecteren waar de hefbomen of drempels zitten om tot innovatie te komen, en hieruit lessen trekken voor toekomstig beleid.

Met de projectoproep Leefbuurten willen minister Bart Somers, het Team Vlaams Bouwmeester, het Agentschap Binnenlands Bestuur en Fietsberaad Vlaanderen lokale overheden ondersteunen bij de inrichting van kwaliteitsvolle publieke ruimte in woonbuurten. Op 22 maart organiseren we een webinar met informatie over de projectoproep en inspirerende presentaties door de auteurs van het verkennend onderzoek en andere deskundigen. 

Het webinar

Het programma

Het webinar start om 13u30, het einde is voorzien rond 15u20.

Welkom

Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers

Voorstelling projectoproep

Julie Mabilde (Team Vlaams Bouwmeester)

Voorstelling verkennend onderzoek en brochure

Stefan Bendiks, architect-stedenbouwkundige, medeoprichter Artgineering

Drie deskundigen aan het woord over Leefbuurten en inspirerende praktijken

• Kris Peeters – zelfstandig mobiliteitsconsulent en lector aan Hogeschool PXL Hasselt
• Pieter Foré – landschapsontwerper, medeoprichter Forest en lector HoGent
• Karolien Van Dyck – adviseur participatie bij Common Ground

Slotwoord

Vlaams Bouwmeester Erik Wieërs

WinVorm doet pionierswerk om ruimtelijke kwaliteit op de agenda te plaatsen in West-Vlaanderen. Provincie West-Vlaanderen, de intercommunales Leiedal en WVI, het Team Vlaams Bouwmeester en de Vlaamse Landmaatschappij waren de partners die hiervoor de handen in elkaar sloegen.
Ook als volwassen millennial blijft WinVorm inspireren met haar lezingenreeks. Dit jaar komen thema’s aan bod die verband houden met WinVorm-realisaties. Visionaire sprekers willen je uitdagen.

Het programma voor 2021

In het voorjaar krijg je een coronaproof programma aangeboden.
De eerste drie lezingen vinden online plaats: telkens een combinatie van een begeesterende spreker, met daarna enkele praktijkvoorbeelden. Het programma start telkens om 10u30 stipt en wordt ten laatste om 12u00 afgerond.

16 maart 2021: Multifunctioneel en efficiënt ruimtegebruik

Ruimtegebruik kan vaak efficiënter worden ingezet. Welke functionele en financiële meerwaarde biedt het bundelen van functies voor de lokale besturen? Hoe combineer je sport en ontspanning, cultuur, gemeenschapsfuncties,… in de praktijk? We inspireren u met een baanbrekende spreker, verdiepen ons in een proces van haalbaarheidsonderzoek tot effectieve realisatie van een vrijetijdscentrum, en laten ons verrassen door het jeugdontmoetingscentrum in Lichtervelde.

18 mei 2021: Masterplannen voor de open ruimte

Masterplannen, blijft het bij mooie beelden of hebben we deze plannen nodig als integraal kader voor concrete projecten? En hoe waardevol zijn deze plannen voor de inrichting van onze open ruimte? Wie beter dan een landschapsarchitect kan voor ons een tip van de sluier oplichten. We krijgen enkele masterplannen voorgesteld, onder andere het Dadipark in Dadizele en Park ter Walle in Menen. Telkens bekijken we de processen en analyseren we de symbiose van items als multifunctionaliteit, attractieve dorpsranden, toeristisch-recreatief medegebruik, waterbeheer,…

15 juni 2021: Houden of dumpen?

Nieuwbouw of hergebruik? Reconversie, renovatie, hergebruik, vernieuwbouw,… niet enkel nobele concepten? Ook inzetten op duurzame energie in dergelijke projecten blijft een heikel punt. Telkens moet met enige omzichtigheid en expertise de afweging gemaakt worden, maar hoe doen we dat? We halen er een expert bij die ons wijzer maakt in dergelijke processen, en halen er sprekende voorbeelden bij uit onze WinVorm-collectie.

15 september 2021: Daguitstap Brussel… il y a 11ans

11 jaar geleden trokken we voor de jaarlijkse daguitstap van WinVorm naar onze hoofdstad. Het ideale moment om een blik te werpen op de progressie rond de dynamiek en stedenbouwkundige ontwikkelingen. Klaar voor een “ante et post” van formaat?

15 oktober 2021 Festival van de architectuur ism VAi in Oostende

Voor het eerst landt het festival van de architectuur in West-Vlaanderen. Het thema ‘in transit’ loopt als een rode draad doorheen het programma. Ook WinVorm is er van de partij. Door deze samenwerking met VAi geven we jullie de mogelijkheid om deel te nemen aan het colloquium van het Festival van de architectuur op vrijdag 15 oktober 2021in Oostende. Vanuit WinVorm kijken we naar de veranderingen in het ‘samen’wonen in een stad, gemeente, wijk, gebouw,… en het delen van ruimte, nieuwe woonvormen,… Daarnaast staan talrijke workshops en lezingen op het programma waaruit jullie een keuze kunnen maken.

17 oktober 2021 Dag van de architectuur

Op zondag 17 oktober gaan de deuren open van opmerkelijke gebouwen. Ook WinVorm-realisaties worden opengesteld telkens met uitleg ter plaatse uit de eerste hand.

23 november 2021 Millennial-viering 21 jaar ruimtelijke kwaliteit in West-Vlaanderen

WinVorm is na 21 jaar een vaste waarde in West-Vlaanderen, een voorbeeld voor andere regio’s en provincies. Het succes van WinVorm is te danken aan een samenwerking die standhoudt, iets om trots op te zijn. Het is tijd om te vieren maar ook tijd om keuzes te maken voor de toekomst. Hoe kunnen we de lokale besturen nog meer ondersteunen in het streven naar ruimtelijke kwaliteit? Welke thema’s zijn hierin cruciaal? Hou alvast deze datum vrij voor een feestelijke viering in WinVormstijl.

Na het onderzoek in de Gentse Regio dat werd uitgevoerd door Tractebel, 51N4E, Granstudio, VUB-Cosmopolis en Scelta Mobility gaan we graag in debat over de toekomst. LABO RUIMTE organiseert in de reeks SmallTalk een online gesprek rond de vraag, wat de volgende stappen zijn om aan de slag te gaan met de conclusies uit de studie.

Om inspiratie aan te reiken voor ruimtelijke en mobiliteitskeuzes op lange termijn werden in het onderzoek ‘Gent, transitie in mobiliteit en ruimte’ op de ruime Gentse stadsregio een aantal toekomstscenario’s uitgetest. Met dit ontwerpend onderzoek werden de mogelijkheden van een betere samenhang tussen duurzame mobiliteit en ruimtelijke ambities, polycentriciteit en combimobiliteit, in kaart gebracht. Bart Van Gassen en Tara Op de Beeck van Tractebel brengen een overzicht van de inzichten die dit opleverde.

Uiteraard vormt het LABO RUIMTE onderzoek slechts een opstap naar meer. Daarover gaan we graag met een aantal experts in gesprek. We vragen hen om, elk vanuit hun eigen invalshoek, aan te geven hoe we met de studieresultaten verder kunnen, en wie daarin welke rol kan spelen.

Het onderzoeksteam ziet alvast een aantal aanknopingspunten waar de vervoerregio Gent mee aan de slag zou kunnen, maar hoe ziet Stien Van Rompuy (Sweco) dit? Stien is projectleider voor de vervoerregio Gent.

De stad Gent speelt uiteraard een belangrijke rol in de hele regio. Aan Matthias Blondia vroegen we wat de stad en het team van de Gentse Stadsbouwmeester kunnen betekenen in deze transitie.

Ten slotte leggen we het onderzoek ook voor aan Kobe Boussauw (VUB - Cosmopolis). Kobe was betrokken in de analysefase en kent de regio goed. Aan hem vragen we hoe de methodiek van het ontwerpend onderzoek op deze schaal en dit thema ook in andere regio’s zinvol kan zijn.

Vlaams Bouwmeester Erik Wieërs sluit de gespreksronde af met een aantal concluderende reflecties.

Met de Projectoproep Verkavelingswijken in transformatie willen het Departement Omgeving en het Team Vlaams Bouwmeester steden en gemeenten ondersteunen bij de kwaliteitsvolle transformatie van goed gelegen verkavelingswijken. Uit de kandidaturen selecteerden we zes lokale besturen, die ondersteund zullen worden door het regieteam. 

In het najaar van 2020 lanceerden we een oproep aan lokale besturen om zich te melden met concrete cases van goed ontsloten 20ste-eeuwse woonwijken waar de generatiewissel zich laat voelen en waar een bijkomende woonopgave aan de orde is. We zochten naar typische laagbouwwijken uit de jaren 1960-70-80, gekenmerkt door een geringe dichtheid en vrijstaande of halfopen bebouwing, gelegen op groeilocaties nabij een dorp of stad.

Samen met het regieteam, bestaande uit Voorland, 51N4E, Tussengoed en UHasselt, selecteerden we zes verkavelingswijken waar de potentie voor transformatie onderzocht zal worden, en de te betrekken actoren, de in te zetten strategieën, instrumenten en aanpak in beeld zullen worden gebracht.

De geselecteerde wijken zijn:

• wijk Kroonhove in Oostkamp
• wijk Groenpark in Roeselare
• wijkontwikkeling rond twee knooppunten in Wondelgem, Gent
• wijk Groeneweg in Ninove
• wijk Ravenstein in Tervuren
• wijk Betsveld in Landen

Meer info over de geselecteerde wijken is te vinden op de projectsite.

In een tweede fase (vanaf 2022) krijgen drie van deze projecten ook verdere ondersteuning én begeleiding op maat door een eigen ontwerpteam. De transformatiestrategie wordt in deze fase verder uitgewerkt met het oog op uitvoering. 

We voorzien ook een gezamenlijk leertraject. De inzichten zullen worden gedeeld met alle lokale besturen en andere geïnteresseerden. 

In het voorjaar van 2020 lanceerden het Departement Omgeving, het Team Vlaams Bouwmeester en het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap een projectoproep om lokale besturen en publieke opdrachtgevers te ondersteunen bij concrete reconversieprojecten op schaal van een wijk. Uit de kandidaturen werden drie steden, met elk een project voor een klimaatwijk, gekozen. Voor elk project werd een multidisciplinair ontwerp- en onderzoeksteam aangesteld.

De stad Mechelen wil de ruimtelijke structuur van de Vesten aangrijpen om een warmtenet uit te bouwen, waarop ook de appartementsgebouwen, gelegen langs die Vesten, kunnen aansluiten. Het ontwerpend onderzoek moet resulteren in een strategische visie voor dat warmtenet, maar omvat ook de uitwerking van een concreet en operationeel kader om verenigingen van mede-eigenaars te ondersteunen in de collectieve energetische renovatie van appartementsgebouwen. De stad zal hierbij worden ondersteund door het team van Ingenium, Atelier Horizon, Bureau Bouwtechniek, Levuur en Hilde Derde Advocaten.

In Leuven dient, in interactie met de buurt, een transitievisie opgemaakt te worden voor een collectieve renovatie van tuinwijk Ter Elst, die model kan staan voor de herontwikkeling van heel wat andere tuinwijken met erfgoedwaarde, in Leuven en elders in Vlaanderen. In de ontwikkeling van die visie wordt niet enkel aandacht besteed aan het renovatievraagstuk, maar wordt ook de koppeling gemaakt met nieuwe woon- en opdrachtgeversmodellen, een andere mobiliteit en een klimaatadaptieve inrichting van de ruimte. Voor dit project werd een team aangesteld dat bestaat uit Omgeving, Sweco Belgium, Transition Heroes, RE-ST Architectenvennootschap en SuMa Consulting.

De stad Kortrijk wil voor het bouwblok Walle een herontwikkelingsplan uitwerken voor een zelfvoorzienende en CO2-neutrale wijk, waarbij energie uitgewisseld wordt tussen de bedrijfssite aan de binnenzijde van het bouwblok en het omliggende woonweefsel. Het bouwblok is een van de ‘warmtenetparels’ in een verder uit te bouwen regionaal warmtenet. De stad zal bij dit project worden ondersteund door DUSS, Architectuurplatform Terwecoren Verdickt, VITO, 3E, Thuboco, Wattson en Efficado.

In een overkoepelend leertraject zullen de drie steden en de drie gekozen onderzoeksteams met elkaar en een aantal experts in interactie gaan. Er worden ook bredere leer- en uitwisselingsmomenten voorzien om de verworven kennis te delen met andere lokale besturen en actoren. De betrokken experts zijn Michiel Dehaene, Han Vandevyvere, Linda Boudry, Cedric Depuydt en Erik Wieërs.

De Oproep WinVorm is een selectieprocedure die gebaseerd is op het principe van een architectuurwedstrijd, en moet de West-Vlaamse publieke overheden ondersteunen bij de selectie van goede ontwerpers en ontwerpteams voor hun projecten.
De procedure is in overeenstemming met de wetgeving inzake overheidsopdrachten en de mededingingsregels.

De Oproep WinVorm omvat een selectie en voordracht van ontwerpers en ontwerpteams voor diverse opdrachten op het vlak van bouwkunde, stedenbouw en landschapsarchitectuur.
De Oproep WinVorm richt zich vooral tot lokale overheden en besturen: steden en gemeenten, intercommunales, Provincie, verzelfstandigde agentschappen, politiezones, brandweerzones en sociale huisvestingsmaatschappijen.

De organisatie van de Oproep is een samenwerking tussen de Provincie West-Vlaanderen, de intercommunales WVI en Leiedal en de Vlaams Bouwmeester.
Deze West-Vlaamse Oproep biedt een snelle procedure voor toekomstige opdrachtgevers aan, om te komen tot architecturale kwaliteit en goed opdrachtgeverschap.

Hogeschool PXL werkt aan een ambitieus masterplan voor de groene, compacte, duurzame en multifunctionele campussen Vilderstraat, Elfde Linie en Quartier Canal en heeft hiervoor reeds een eerste aanzet tot conceptvisie gemaakt.  Op basis hiervan wenst zij een geactualiseerd masterplan en haalbaarheidsstudie te laten opmaken. 

Het departement Omgeving en het Agentschap Wonen-Vlaanderen starten een leertraject op over het potentieel van coöperatieve woonprojecten in Vlaanderen, en willen ter ondersteuning daarvan een extern coördinatieteam aanstellen. Het leertraject steunt op het principe ‘learning by doing’ en krijgt vorm via een oproep naar vijf pilootprojecten. 

De oproep zal in twee stappen verlopen. In een eerste fase wordt een oproep aan lokale besturen gelanceerd in functie van de selectie van vijf geschikte locaties. In een tweede fase wordt een oproep gelanceerd aan initiatiefnemers, die op deze geselecteerde locaties een coöperatief woonproject willen opstarten.

De Vlaamse Bouwmeester zet graag mee de schouders onder dit project omdat deze betaalbare woonvorm een waardevolle bijdrage kan leveren tot de krappe woninghuurmarkt en een aantrekkelijke optie kan bieden met woonzekerheid. Het Team Vlaams Bouwmeester is ook vertegenwoordigd in de stuurgroep die het leertraject zal begeleiden.

Het team dat nu gezocht wordt, treedt op als dienstverlener voor de overheid en biedt zijn ondersteuning bij de voorbereiding van de beide oproepen en bij de organisatie van de jury per fase. Daarnaast biedt het aan de geselecteerde lokale besturen en initiatiefnemers een begeleidingstraject op maat, afhankelijk van de concrete noden. Ten slotte staat het team in voor de ondersteuning van het overkoepelend leertraject en het capteren van belangrijke leerpunten, de rapportering daarover en de actieve verspreiding ervan naar belanghebbenden.

De omschrijving van deze overheidsopdracht is terug te vinden in het Bulletin der Aanbestedingen van 26 januari 2021. De uiterste indieningsdatum voor offertes is 2 maart 2021 (12 u).

Minister voor Toerisme Zuhal Demir maakte in haar beleidsnota 2020-2024 de duidelijke keuze in te zetten op religieus erfgoed. Een inspirerend en activerend pilootproject moet heel concreet een nieuwe toekomst uitzetten voor een site (herbestemming en ontsluiting), waarbij een meerwaarde ontstaat voor bezoekers, bewoners en ondernemers. Uitgangspunt is de ‘ziel’ van de plek en de transformerende kracht die deze plek kan hebben voor mensen. (Reizen naar Morgen)

Het agentschap Toerisme Vlaanderen sloot een erfpachtovereenkomst met de stad Brugge om de Sint-Godelieveabdij en bij uitbreiding in de toekomst het klooster van de Minderbroeders Kapucijnen, te herbestemmen en toeristisch te ontsluiten. Beide sites, bijna tegenover elkaar gelegen in de Boeveriestraat, kunnen als één geheel het voorwerp uitmaken van een uniek pilootproject in Vlaanderen.

Open Call 41 has been published. You can apply for ten new projects. The application runs until 26th of February 2021, 11am CET. The first selections will be announced at the beginning of April 2021.
As always, the application for the Open Call can be made via the website

Projects within Open Call are awarded through a ‘competition procedure with negotiation’. 

Procedure Open Call

The new Public Procurement Act gave rise to a renewed Open Call procedure. This means, among other things, a European Single Procurement Document (ESPD) is required for the submission of tenders. Read more

How do I apply for Open Call?

Applications can be submitted via this website www.vlaamsbouwmeester.be You will go through the following steps:

1. Login

Go to the website and from the Tools > Open Call > Designers page go to the login page. Here you can log in if you already have an account or you can register your desk.

2. Complete your data

Before you can apply for projects within Open Call, we need the following information:

• Your office details and company number
• A European Single Procurement Document (ESPD) (more information about the ESPD)
• The necessary documents concerning the financial situation, skills and suitability of companies for a public procurement procedure (only for agencies not established in Belgium).

3. Indicate your preferred projects

You can then select the projects for which you wish to apply.

4. Select the type of enrolment: agency or temporary association

The selection of an already existing temporary association or the creation of a new temporary association takes place after the designation of your preferred project(s).

Make sure that your partners in the temporary association already have an account with the Flemish Government Architect and that they have completed their profile.

If you want to create a new temporary association and your partner agency does not appear in the list, it is possible that this agency is already a candidate for the project (or that the agency has not yet completed its profile). In order to avoid double entries, the system hides teams that have already designated the same project as a preferred project. In this case, it is advisable to contact your partner agency.

5. Enter your ‘vision of the assignment’ and ‘intention to cooperate’.

For each project, you enter your initial analysis, ambitions and possible intentions for cooperation. More information about the intention to cooperate and the difference with a temporary association can be found in the manual (under point 6).

6. Upload your portfolio

How many portfolios do you need to create?

The number of portfolios is equal to the number of agencies and temporary associations with which you register. If you only register as an agency, you will create one portfolio for your agency. This portfolio applies to all projects for which you are applying. If you register as an agency and as a temporary association, you will create two portfolios, one for your agency and one for your temporary association. You will create an additional portfolio for each additional temporary association. The maximum size of a separate portfolio is 50 Mb. It can be made in .pdf or .doc format.

What information do you bundle in your portfolio(s)?

You should at least mention three reference projects that were carried out in your own name. These may also include research assignments, graduation projects, unrealized plans,… are.

The portfolio is an important document for making selections and it is your business card for the attention of the Flemish Government Architect and the clients. Of course, you can mention more than three projects (but quality takes precedence over quantity). Furthermore, you should try to create a well-readable and structured document with recruiting visual material and concise explanations. Aspects that you can address are: a team presentation, the vision of the design team, reference projects, the motivation of your candidacy, a first project-related reflection,…. A recruiting character and a personal touch can be an added value.

7. Confirm your applications

You have to confirm your applications per registration form. Your and your partners in any temporary associations will receive a confirmation email of the application.

Additional information

On our website you can find an extensive manual for the application. If you have any questions for which you cannot find the answer, please contact us via the following channels:

E-mail : [email protected]
Telephone : +32 490 58 73 38

Open Oproep 41 is gepubliceerd. U kan zich kandidaat stellen voor tien nieuwe en zeer diverse projecten. De kandidaatstelling loopt tot 26 februari 2021, 11u. De eerste selecties zullen bekendgemaakt worden begin april 2021.

Zoals steeds verloopt de kandidaatstelling voor de Open Oproep via onze website.

Projecten binnen Open Oproep worden gegund via een ‘mededingingsprocedure met onderhandeling’. 

Procedure Open Oproep

Een Uniform Europees Aanbestedingsdocument (UEA) is noodzakelijk bij de kandidaatstelling. Kandidaatstelling en indienen van de offertes gebeurt volledig digitaal.

Lees meer

Hoe stel ik me kandidaat voor Open Oproep?

Kandidaturen kunnen via deze website www.vlaamsbouwmeester.be ingediend worden. Hiervoor doorloopt u volgende stappen:

1. Inloggen

Ga naar de website en ga via de pagina instrumenten > Open Oproep > ontwerpers naar de inlogpagina. Hier kan u inloggen als u reeds over een account beschikt of u kan uw bureau registreren.

2. Vervolledig uw gegevens

Voor u zich kandidaat kan stellen voor projecten binnen Open Oproep, dienen wij te beschikken over volgende informatie:

• Uw bureaugegevens en ondernemingsnummer
• Een Uniform Europees Aanbestedingsdocument (UEA) (meer info over het UEA)
• De noodzakelijke documenten betreffende de financiële toestand, de bekwaamheden en de geschiktheid van ondernemingen voor een openbare aanbestedingsprocedure (enkel voor bureaus die niet in België zijn gevestigd)

3. Duid uw voorkeursprojecten aan

Vervolgens kan u de projecten selecteren waarvoor u zich kandidaat wenst te stellen.

4. Selecteer de inschrijvingsvorm: bureau of tijdelijke vereniging

Het selecteren van een reeds bestaande of het aanmaken van een nieuwe tijdelijke vereniging gebeurt na het aanduiden van uw voorkeursproject(en).

Zorg er wel voor dat uw partners in de tijdelijke vereniging reeds een account hebben bij de Vlaamse Bouwmeester en dat zijn hun profiel vervolledigd hebben.                

Als u een nieuwe tijdelijke vereniging wil aanmaken en uw partnerbureau verschijnt niet in de lijst, dan bestaat de kans dat dit bureau reeds kandidaat is voor het project (of dat het bureau zijn profiel nog niet vervolledigde). Om dubbele inschrijvingen te vermijden, verbergt het systeem teams die reeds hetzelfde project hebben aangeduid als voorkeursproject. In dergelijk geval is het raadzaam contact op te nemen met uw partnerbureau.

5. Geef uw ‘visie op de opdracht’ en ‘intentie tot samenwerking’ in

Per project geeft u uw eerste analyse, ambities en eventuele intenties tot samenwerking in. Meer informatie over de intentie tot samenwerking en het onderscheid met een tijdelijke vereniging kan u vinden in de handleiding (onder punt 6).

6. Upload uw portfolio

Hoeveel portfolio’s moet u opmaken?

Het aantal portfolio’s is gelijk aan het aantal bureaus en tijdelijke verenigingen waarmee u zich inschrijft. Als u zich enkel inschrijft als bureau dan maakt u één portfolio voor uw bureau. Dit portfolio is van toepassing voor alle projecten waarvoor u zich kandidaat stelt. Als u zich inschrijft als bureau en als tijdelijke vereniging, dan maakt u twee portfolio’s, één voor uw bureau en één voor uw tijdelijke vereniging. Voor elke bijkomende tijdelijke vereniging maakt u een bijkomend portfolio. De maximale grootte van een afzonderlijk portfolio bedraagt 50 Mb. Het mag opgemaakt worden in .pdf of .doc formaat.

Welke informatie bundelt u in uw portfolio(’s)?

Minimaal vermeldt u drie referentieprojecten die in eigen naam werden uitgevoerd. Dit mogen ook onderzoeksopdrachten, afstudeerwerken, niet gerealiseerde plannen,… zijn.

Het portfolio is een belangrijk document voor het maken van selecties en het is uw visitekaartje ter attentie van de Vlaamse Bouwmeester en de opdrachtgevers. Vanzelfsprekend kan u meer dan drie projecten vermelden (maar kwaliteit primeert boven kwantiteit). Verder probeert u een goed leesbaar en gestructureerd document te maken met wervend beeldmateriaal en beknopte toelichtingen. Aspecten die u aan bod kan laten komen zijn: een teampresentatie, de visie van het ontwerpteam, referentieprojecten, de motivatie van uw kandidatuur, een eerste projectgebonden reflectie,…. Een wervend karakter en een persoonlijke touch kunnen een meerwaarde zijn.

7. Bevestig uw kandidaturen

U dient per inschrijvingsvorm uw kandidaturen te bevestigen. Uw en uw partners in eventuele tijdelijke verenigingen ontvangen een bevestigingsemail van de kandidaatstelling.

Bijkomende informatie

Op onze website kan u een uitgebreide handleiding voor de kandidaatstelling terugvinden. Indien u vragen hebt waarop u het antwoord niet kan vinden, helpen u graag verder via de volgende kanalen:

• E-mail : [email protected]
• Telefoon : +32 490 58 73 38

Het Departement Omgeving en het Team Vlaams Bouwmeester starten een leer- en transformatieprogramma op voor verkavelingswijken die geconfronteerd worden met een bijkomende woonopgave en verdichting. Het team van Voorland, UHasselt, 51n4e en Tussengoed is aangesteld om ons te ondersteunen bij het onderzoeken, analyseren en begeleiden van de concrete projecten en het overkoepelende leertraject.  

Context

Verspreid wonen verslindt ruimte, vreet energie en is een belangrijke oorzaak van ons mobiliteitsprobleem. De ‘verkaveling’ kennen we als een typisch product van onze weinig zorgvuldige omgang met de beperkt beschikbare ruimte. Toch zijn er in Vlaanderen heel wat 20ste-eeuwse verkavelingswijken te vinden op locaties die goed ontsloten zijn via openbaar vervoer, of die op wandel- en fietsafstand gelegen zijn van een dorps- of stadscentrum, en waar ruimte is voor bijkomende woningen binnen het bestaande bebouwde areaal.

Met het traject Verkavelingswijken willen we steden en gemeenten gedurende een periode van vier jaar ondersteunen bij de transformatie van dergelijke wijken, en de gedetecteerde leerpunten delen met lokale besturen en intern laten doorwerken in het Departement Omgeving en het Team Vlaams Bouwmeester. Het doel van het traject is om vanuit concrete voorbeeldprojecten inzichten te verwerven en deze toegankelijk te maken.

Rol van het regieteam

Het Departement Omgeving en het Team Vlaams Bouwmeester schreven een opdracht uit voor de aanstelling van een regieteam om ons te ondersteunen bij het onderzoeken, analyseren en begeleiden van de concrete projecten en het overkoepelende leertraject. Op onze oproep reageerden heel wat sterke kandidaten. Uit de evaluatie van de offertes kwam het team van Voorland, UHasselt, 51n4e en Tussengoed als meest geschikte kandidaat voor deze opdracht naar voren.

In een eerste fase (2021) zal dit team de zes weerhouden projecten analyseren, de haalbaarheid van de transformatie onderzoeken en de potenties, de te betrekken actoren en de mogelijk in te zetten strategieën, instrumenten en aanpak in kaart brengen.

In de tweede fase (2022 tot medio 2024) krijgen drie van de zes projecten ook verdere ondersteuning én begeleiding op maat, door de aanstelling van een ontwerpteam per project. Dit ontwerpteam zal, in samenwerking met het regieteam, de transformatiestrategie verder uitwerken richting uitvoering door middel van ontwerp, verfijning van in te zetten instrumenten, uitwerking van de financiële en juridische aanpak, het betrekken van actoren en het opstarten van eventuele quick wins. Tijdens deze fase neemt het regieteam tevens de projectregie op van het overkoepelende traject en detecteert en bundelt het de diverse leerpunten in een eindrapport en een inspirerende brochure.

De Vlaamse Bouwmeester en de Vlaamse minister van Welzijn lanceerden in 2012 een oproep aan zorgverstrekkers voor de bouw van innovatieve zorginfrastructuur. Vijf interdisciplinaire ontwerpteams gaven de zorgmodellen van de toekomst vorm. Tien jaar later zijn reeds drie projecten in gebruik. De reporters van duidingsmagazine Terzake gingen langs bij vzw Astor in Geel. 

Het project voor de bouw van 190 zorgflats en een gemeenschapscentrum in Geel is één van de drie reeds gerealiseerde Pilootprojecten Zorg, naast die van vzw Coda in Wuustwezel en De Korenbloem vzw in Kortrijk. De doelstellingen waarmee de opdrachtgevers in 2012 kandideerden, staan nog steeds als een huis:

• een intergenerationeel project realiseren met een maatschappelijke meerwaarde voor de buurt
• werken aan de ‘ontschotting’ van de zorg door ouderenzorg, mentale gezondheidszorg en zorg voor mensen met een fysieke beperking te combineren. Bovenal wil vzw Astor met dit project ouderen kansen geven om zelfstandig te wonen in een warme omgeving, en hen zorg aanbieden op vraag.
• een project realiseren zonder overheidssubsidies voor de bouwwerken (VIPA) 

Momenteel zijn drie realisaties uit het traject Pilootprojecten Zorg in gebruik. Twee projecten, in Sint-Truiden en in Dilbeek, zijn nog niet gerealiseerd. Het Pilootproject Zorg in Sint-Truiden is het meest complexe project en behelst de realisatie van een volledig nieuw, ‘zorgbestendig’ bouwblok in de historische binnenstad met een vermenging van regulier wonen en wonen met verschillende vormen van zorg. De initiatiefnemers werken momenteel verder aan de noodzakelijke samenwerkingsverbanden om het project te kunnen realiseren. Het project in Dilbeek kon niet worden gerealiseerd als pilootproject Zorg. Het ontwerpend onderzoek bracht aan het licht dat een nieuw ruimtelijk uitvoeringsplan noodzakelijk was alvorens het project te kunnen realiseren. Dit project zal buiten het kader van de Pilootprojecten Zorg tot stand komen, maar zal eveneens voorbeeldig zijn op het vlak van intergenerationaliteit, kleinschalige zorgverlening en maatschappelijke verwevenheid.

Met drie gerealiseerde Pilootprojecten Zorg kan het Team Vlaams Bouwmeester samen met de zorgadministraties de resultaten van het hele traject evalueren. We zijn zeer benieuwd naar de ervaring van de bewoners, het zorgpersoneel en de initiatiefnemers. Daarnaast zal ook worden gepeild naar de bevindingen van de architecten, onder meer hun ervaring met het wetgevend kader en de voorschriften tijdens het ontwerpproces. Ook het financiële plaatje en de evaluatie van deskundigen op vlak van zorg en architectuur kunnen aan bod komen.

Bedoeling is uit de Pilootprojecten lessen te trekken en kennis te delen waar zowel het beleid, de zorgsector als de ontwerpteams hun voordeel mee kunnen doen. Op die manier kunnen we alle gedreven opdrachtgevers voor bouwprojecten in Vlaanderen bijstaan bij het realiseren van hun eigen ‘pilootproject’.

Op donderdag 22 oktober 2020 opende Wout Maddens, voorzitter van intercommunale Leiedal, onder ruime belangstelling een nieuwe versie van de reizende tentoonstelling ‘Open Oproep. 20 jaar architectuur in publieke opdracht’ in de Budafabriek in Kortrijk. Het was fantastisch om in een boeiende én uitdagende ruimtelijke context, samen met gemotiveerde partners, te kunnen terugblikken op twintig jaar succesvolle samenwerking tussen het Team Vlaams Bouwmeester en tal van publieke opdrachtgevers in (West-)Vlaanderen. 

Na amper enkele dagen moest de tentoonstelling echter de deuren sluiten in het kader van de coronamaatregelen. De inzet en inspanningen van alle betrokkenen leken plots een maat voor niets. De tentoonstelling kan immers niet meer worden heropend, en velen hebben hun plannen voor een bezoekje definitief moeten opbergen. Om dit enigszins goed te maken, nam het Team Vlaams Bouwmeester het initiatief, de tentoonstelling nog net voor de afbouw op film te laten vastleggen. Curatoren Maarten Liefooghe en Maarten Van Den Driessche lichten het tentoonstellingsconcept toe en geven duiding bij de verschillende installaties. Een korte, exclusieve rondleiding… alsof u er zélf bij was!

De tentoonstelling was eerder te zien in Vandenhove Gent, het Atelier Bouwmeester in Brussel en Z33 in Hasselt. In 2021 zijn we nog te gast bij Stad & Architectuur in Leuven, waar bijzondere aandacht zal uitgaan naar de Open Oproep voor de nieuwe Leuvense Podiumkunstensite. In het najaar eindigt de tour met een uitgebreide versie van de tentoonstelling in deSingel in Antwerpen.

2020 stond in het teken van de zorg voor elkaars gezondheid. Daardoor kregen we niet de kans elkaar zo vaak te ontmoeten als we hadden gewild, en moesten agenda’s voortdurend worden omgegooid. Zo ook die van onze reizende tentoonstelling ‘Open Oproep’. Graag zetten we het nieuwe jaar in door toch één gemiste afspraak een beetje goed te maken.

Op donderdag 22 oktober 2020 opende Wout Maddens, voorzitter van intercommunale Leiedal, onder ruime belangstelling een nieuwe versie van de reizende tentoonstelling ‘Open Oproep. 20 jaar architectuur in publieke opdracht’ in de Budafabriek in Kortrijk. Het was fantastisch om in een boeiende én uitdagende ruimtelijke context, samen met gemotiveerde partners, te kunnen terugblikken op twintig jaar succesvolle samenwerking tussen het Team Vlaams Bouwmeester en tal van publieke opdrachtgevers in (West-)Vlaanderen. 

Na amper enkele dagen moest de tentoonstelling echter de deuren sluiten in het kader van de coronamaatregelen. De inzet en inspanningen van alle betrokkenen leken plots een maat voor niets. De tentoonstelling kan immers niet meer worden heropend, en velen hebben hun plannen voor een bezoekje definitief moeten opbergen. Om dit enigszins goed te maken, nam het Team Vlaams Bouwmeester het initiatief, de tentoonstelling nog net voor de afbouw op film te laten vastleggen. Curatoren Maarten Liefooghe en Maarten Van Den Driessche lichten het tentoonstellingsconcept toe en geven duiding bij de verschillende installaties. Een korte, exclusieve rondleiding… alsof u er zélf bij was!

De tentoonstelling was eerder te zien in Vandenhove Gent, het Atelier Bouwmeester in Brussel en Z33 in Hasselt. In 2021 zijn we nog te gast bij Stad & Architectuur in Leuven, waar bijzondere aandacht zal uitgaan naar de Open Oproep voor de nieuwe Leuvense Podiumkunstensite. In het najaar eindigt de tour met een uitgebreide versie van de tentoonstelling in deSingel in Antwerpen.

Drie vergroeningsprojecten in de gevangenissen van Hasselt, Brugge en Leuven-Centraal krijgen de Vlaamse projectsubsidie Natuur in je Buurt. Ze zijn ontstaan in het kader van het onderzoeksproject ‘Zuurstof voor de gevangenis’, een project van natuurorganisatie BOS+, ontwerpbureau Fris in het Landschap en vzw Terra Therapeutica dat werd ondersteund met het Bouwmeester Label. De projecten zullen worden gerealiseerd in samenwerking met de gedetineerden en het personeel. 

Het heilzame en troostende effect van een groene omgeving hebben velen onder ons tijdens de voorbije lockdowns dankbaar mogen ondervinden. Maar wat als je permanent in lockdown zit, zoals de ruim 10.000 gedetineerden in ons land? In de gevangenisomgeving zijn groene elementen vaak ver te zoeken. Natuurorganisatie BOS+, ontwerpbureau Fris in het Landschap, vzw Terra Therapeutica en de hogeschool PXL willen daar verandering in brengen, en starten vergroeningsprojecten op in de gevangenissen van Hasselt, Brugge en Leuven-Centraal. Contact met groen en natuur verhoogt immers het welzijn van gedetineerden en personeel, helpt agressie en stress in te perken, en bevordert de rehabilitatie, mét bijkomende winsten op vlak van biodiversiteit en klimaat.

Zuurstof voor de gevangenis

De drie pilootprojecten krijgen ondersteuning vanuit de Vlaamse projectsubsidie Natuur in je Buurt, en vanuit het gevangeniswezen zelf. Het idee ervoor groeide uit ‘Zuurstof voor de gevangenis’, een onderzoektraject dat werd ondersteund met het Bouwmeester Label. De projectpartners wierpen het voorbije jaar een blik achter de gevangenismuren. Het gros van onze gevangenissen werd gebouwd naar het 19de -eeuwse Ducpétiaux-model: stervormige gebouwen gericht op controle en efficiëntie, met veel verharding en beton. Groen is er weinig of niet aanwezig, en hoogstens in de vorm van kortgemaaide gazons. In de overtuiging dat dit beter kan, ging het projectteam op zoek naar (verloren) tradities en inspirerende voorbeelden uit binnen- en buitenland. De onderzoekers gingen ook te rade bij andere sectoren waar natuur en zorg al langer hand in hand gaan. Ze gingen in gesprek met, en vonden medestanders bij heel wat gevangenispersoneel, directies en beleidsmakers. Samen werden ‘vergroeningsscans’ uitgevoerd in drie geselecteerde gevangenissen. Deze scans tonen kansen voor een ambitieuze herinrichting van de volledige buitenruimte; een alternatief toekomstbeeld voor de Vlaamse gevangenis.

Natuur in ieders buurt

Samen met de gevangenisdirecties van Hasselt, Brugge, en Leuven-Centraal werd vervolgens een deelproject ingediend voor financiering vanuit de projectsubsidie Natuur in je Buurt. Na goedkeuring van alle drie de dossiers, kan dit de komende maanden van start gaan.

In Hasselt wordt een bezoekersruimte aangelegd met bijzondere aandacht voor kinderen. Het moet een familievriendelijke setting worden, waar gedetineerden de kans krijgen op een aangename, spontane manier in contact te komen met hun kroost. Een onderzoeksproject van PXL zal de effecten van de groene inrichting op de ouder-kindrelatie in kaart brengen. In Brugge ligt de focus dan weer op zichtgroen. Vier binnentuinen tussen de cellenblokken – vandaag nog eentonige grasvlakten – krijgen een natuurlijke en gevarieerde inrichting. Onderzoek toont aan dat groene en biodiverse zichten kalmerend en rustgevend werken en dat ze gedetineerden helpen de band met het ‘gewone leven’ – en daarmee een toekomstperspectief – te behouden. De aandacht gaat hier voornamelijk uit naar de cellenblokken die vaak overbevolkt zijn en waar weinig of geen activiteiten plaatsvinden. In Leuven-Centraal ten slotte, wordt de veiligheidszone tussen de binnenste en buitenste omheining sterk vergroend met bloemenweides en fruitbomen. Ook hier worden zo groene en biodiverse zichten gecreëerd voor gedetineerden uit verschillende cellenblokken en voor het personeel. Dit past ook in de klimaatstrategie van de stad Leuven.

Persoonlijke en maatschappelijke baten

De komende maanden worden participatiemomenten georganiseerd in de gevangenissen, om de plannen met behulp van gedetineerden en personeel te verfijnen. Ook daarna gaan de gedetineerden mee aan de slag, want de aanleg én het beheer zullen zoveel mogelijk door hen worden opgenomen. Op die manier genieten ze niet alleen van de positieve effecten van een groene omgeving, maar ook van het directe contact met, en het beleven van de natuur. Betekenisvolle groenactiviteiten blijken in een detentiecontext erg geschikt om eigenwaarde en zelfvertrouwen te herstellen en sociale en beroepsmatige vaardigheden te versterken. Ook die effecten zullen door PXL van nabij worden opgevolgd.

Zo mikken de pilootprojecten op een win-win voor mens en natuur, met persoonlijke én maatschappelijke baten. Naast de vermindering van zorgkosten voor en agressie onder gedetineerden, en van stress en ziekteverzuim bij personeel, draagt de vergroening van onze gevangenissen uiteraard bij aan een betere luchtkwaliteit en waterhuishouding, aan het inperken van lokale hitte-eilandeffecten en aan een verhoogde biodiversiteit.

Naar een groenere detentie

Worden deze pilootprojecten de start van een groenere detentie? Het projectteam kon, samen met de Vlaamse Bouwmeester, in gesprek gaan met de bevoegde kabinetten en instanties; niet alleen over de rol van groen in bestaande gevangenissen, maar ook in toekomstige. Onderzoekstrajecten zullen de resultaten de komende jaren steeds beter in beeld brengen. Andere gevangenisdirecties werden geïnspireerd en onderzoeken de mogelijkheden voor vergroening op hun eigen terrein. De droom van een groenere detentie lijkt daarmee in elk geval op de kaart gezet. Realisaties op het terrein vragen evenwel de nodige investeringen. Gevangenissen zelf beschikken slechts over beperkte budgetten en vallen terug op projectsubsidies en het engagement van non-profitorganisaties. Deze pilootprojecten zijn dan ook tegelijk een oproep aan het beleid. Steeds meer gevangenissen zijn klaar voor een groene make-over achter hun muren, met winsten tot ver daarbuiten. Aan de overheid om hen te voorzien van de middelen en ondersteuning om dit waar te maken.

De eindejaarsrede van Carl Decaluwé, gouverneur van West-Vlaanderen, is dit jaar gewijd aan de klimaatverandering. In zijn rede prijst de gouverneur onze publicatie Kust en klimaat, gids voor een gebiedsgerichte aanpak als ‘een verdienstelijk werkstuk, een instrument vol informatie over de klimaatontwrichting in relatie tot het kustgebied, aangebracht door input van experten uit uiteenlopende vakgebieden en verschillende diensten van de Vlaamse overheid en het West-Vlaamse provinciebestuur.’

De voorbije jaren werden binnen LABO RUIMTE, een samenwerkingsverband tussen het Team Vlaams Bouwmeester en het Departement Omgeving, al diverse ontwerpende onderzoeken gewijd aan de toekomstontwikkeling van het kustgebied. In ‘Metropolitaan Kustlandschap 2100’ werden de ontwikkelingsmogelijkheden van de kust op lange termijn onderzocht in het licht van een veranderend klimaat en van socio-economische evoluties. In ‘Stedelijk Systeem Kust’ werd ontwerpend onderzoek gedaan naar transformaties van de bebouwde omgeving in de kustzone.

Uit die onderzoeken bleek dat de relatie tussen ruimtegebruik en klimaat- en milieufactoren die aan de kust spelen, niet door iedereen gekend is. Daarom nam het Vlaamse Departement Omgeving, samen met het Team Vlaams Bouwmeester en verschillende overheidsinstanties, het initiatief om een aantal inzichten op toegankelijke wijze samen te brengen in een handige gids. We voeren hierin een pleidooi om de klimaatuitdagingen aan de kust niet fragmentair te benaderen, maar geïntegreerd verder naar oplossingen te zoeken. De gids is ook een uitnodiging aan alle sectoren en beleidsmakers, aan middenveld en bedrijven, om samen te werken aan een wervend toekomstperspectief voor onze Vlaamse kust.

Stad en Architectuur wil het toenemend aantal uitstekend ontworpen fietswegen, -bruggen en -trajecten onder de aandacht brengen. Ze getuigen van het bijzondere rijplezier van fietsen en moedigen aan tot een bewustere, langzamere ervaring van de stad of de gemeente. Veel projecten demonstreren dat fietsmobiliteit heel goed kan samengaan met voetgangersmobiliteit zonder aan comfort en veiligheid in te boeten. Opvallend is ook dat ontwerpkwaliteit vaak de sleutel vormt voor het succes van die projecten. Stad en Architectuur en Fietsberaad Vlaanderen organiseren daarom een wedstrijd rond fietsinfrastructuurprojecten. Het Team Vlaams Bouwmeester zal zetelen in de vakjury die de finalisten zal aanduiden.

Het Team Vlaams Bouwmeester, de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen, de Vereniging van Vlaamse Huisvestingsmaatschappijen en Het Platform Kunst in Opdracht sloegen de handen in elkaar voor de Meesterproef 2019 Sociaal Wonen. Recent afgestudeerde architecten en beloftevolle jonge kunstenaars krijgen daarbij de kans om een publieke opdracht te realiseren.

De Meesterproef Sociaal Wonen geeft net afgestudeerde architecten en kunstenaars de kans om projecten te realiseren waarmee de huisvestingsmaatschappijen zelf instapten. Het gaat over eerder kleinschalige projecten, maar allemaal maatschappelijk relevant en met een specifieke vraag of nood aan innovatie.

In de zomer van 2020 werden 27 beloftevolle ontwerpers uitgenodigd een offerte in te dienen voor een van de negen projecten. Voor alle projecten werden de jury’s gehouden en de voorkeursbieders aangeduid. De winnende voorstellen voor de negen projecten van de Meesterproef tonen de ambitie van de jonge ontwerpers om creatief om te gaan met sociaal wonen.

Momenteel werken 11 jonge architecten en 8 kunstenaars hun sociale woningbouwprojecten verder uit. Ontwerpers en opdrachtgevers worden hier verder in begeleid door hun ervaren meters en peters. Het is nu al uitkijken naar de realisatie van de negen ambitieuze projecten.

In het artikel in A+286 Meesterproef 2019 ‘Jong talent tekent sociale woningen’ maak je kennis met de 9 projecten en hun laureaten.

De Vlaamse Bouwmeester en het Vlaams Architectuurinstituut kenden voor 2020-21 aan drie onderzoeksvoorstellen het Bouwmeester Label toe. Rooilijn architectuur zal fietsenstallingen ontwerpen die meer doen dan het stallen van fietsen, B-architecten gaat onderzoeken hoe we ontmoetingsplekken rond water kunnen herintroduceren in de stedelijke publieke ruimte en het Brusselse initiatief Permanent wil een permanente, solidaire, culturele en maatschappelijke infrastructuur realiseren. 

Voor het achtste jaar op rij ging het Team Vlaams Bouwmeester met het Bouwmeester Label op zoek naar sterke ruimtelijke concepten en geïntegreerde onderzoeksvragen die een positief maatschappelijk verschil kunnen maken. Dit jaar gebeurde dit opnieuw in nauwe samenwerking met het Vlaams Architectuurinstituut. Drie projecten werden geselecteerd.

Met het Bouwmeester Label wil de Vlaamse Bouwmeester vernieuwende en beleidsrelevante ideeën oppikken vanuit de onderzoeks- en ontwerppraktijk. Bedoeling is om ongevraagd onderzoek te ondersteunen in zijn prille beginfase. De Vlaamse Bouwmeester en het Vlaams Architectuurinstituut kozen voor 2020-21 de volgende laureaten:

Bouwmeester Label 023

Rooilijn architectuur - StadsStalling: collectieve stedelijke fietsenstalling

Rooilijn architectuur zal ontwerpend onderzoek doen naar alternatieven voor collectieve fietsenstallingen in de stad. De ontwerpers willen fietsenstallingen bedenken die bijdragen aan de beeldkwaliteit en vergroening van de publieke ruimte, maar ook kunnen worden gebruikt als speelobject, podium, skateramp of samentuin . Ze zullen op zoek gaan naar geschikte plekken en onderzoeken hoe schaal en frequentie moeten worden afgestemd op bereikbaarheid, nabijheid en behoefte. Daarbij komt nog de vraag, hoe buurtbewoners inspraak kunnen krijgen en hoe de structuren modulair en circulair ontworpen kunnen worden, om snel te kunnen inspelen op verandering. Voor een aantal typeplekken ontwikkelen ze een aantal scenario’s en voorstellen in de vorm van een modulaire toolbox.

Bouwmeester Label 024

B-architecten - Nieuwe bronnen van ontmoeten in de stad

B-architecten ambiëren via ontwerpend onderzoek een nieuwe, geïntegreerde stedelijke ontmoetingsruimte te scheppen, waar buurtbewoners informeel kunnen samenkomen. Water vormt sinds mensenheugenis een aanleiding tot ontmoeten, maar veel van die waterelementen zijn uit de steden verdwenen. Tegelijk worden we geconfronteerd met een dreigend watertekort en moeten we oplossingen bedenken om de opvang en het gebruik van regenwater te faciliteren. De ontwerpers zullen starten met een onderzoek naar historische waterfiguren, om dan te zoeken naar hedendaagse vertalingen van gekende waterelementen zoals de waterput, de bron, de fontein, de watermolen, de watertoren enzovoort, met als resultaat een innovatief icoon in de openbare ruimte. Als proefproject willen ze een cocreatief traject met de buurt van hun werkplek in Borgerhout lopen, om samen op zoek te gaan naar de perfecte nieuwe ‘bron van ontmoeten’.  

Bouwmeester Label 025

Rob Ritzen en Els Silvrants-Barclay (Level Five), An Vermeulen (Globe Aroma), Lynn Tytgat en Bas van Heur (VUB), Geert de Pauw en Verena Lenna (Community Land Trust Brussels), Maxime Czvek en Thomas Rigby (Czvek Rigby), Laura Muyldermans, Aurélie Hachez (AHA) - Ontwerpend onderzoek naar een permanente en solidaire artistieke infrastructuur

Kunstenaars hebben het steeds moeilijker om geschikte en betaalbare atelier- en werkruimtes te vinden. Daarom ontstaan steeds meer initiatieven voor tijdelijke bezetting, maar ook voor de ontwikkeling van permanente huisvesting. Daarbij worden allianties gesloten met andere precaire actoren, en met meer traditionele maatschappelijke organisaties zoals sociale huisvestingsmaatschappijen, (hoger) onderwijsinstellingen en zelfs overheidsdiensten. Met het project Permanent wil Level Five vzw, samen met Globe Aroma, VUB en CLTB, het ruimtelijk potentieel van deze verscheidenheid aan actoren en solidariteit verder verkennen. Drie onderzoeksthema’s komen daarbij aan bod: het financieel kader (betrouwbare en inclusieve modellen), de sociale ambities (ruimte voor verscheidenheid en solidariteit) en het ruimtelijk potentieel (interne organisatie en stedelijke integratie). Na de analyse van enkele voorbeeldprojecten worden diverse ontwerpworkshops georganiseerd. Om de haalbaarheid te onderzoeken, wordt een Brusselse casestudy uitgewerkt.

Het vervolg

De laureaten krijgen elk 6.000€ (excl. btw) om hun project verder uit te werken tot een dossier dat hun idee ingang kan doen vinden bij betrokken beleidsmakers en administraties. Het Team Vlaams Bouwmeester engageert zich bovendien om de geselecteerde onderzoeksintenties op de politieke agenda te helpen plaatsen.