Lennik - Gaasbeek - Onthaalpaviljoen Gaasbeek

Het Kasteel van Gaasbeek werd oorspronkelijk gebouwd als middeleeuwse burcht en kende in de loop der eeuwen verschillende fasen van vernieling en heropbouw. Het gebouw kreeg zijn huidige uitzicht tijdens de grote restauratiecampagne die de Brusselse architect Charle-Albert uitvoerde in opdracht van markiezin Arconati Visconti aan het einde van de negentiende eeuw. Het Gesamtkunstwerk dat toen ontstond, vormt een uniek voorbeeld van romantische architectuur.

Bovendien is de volledige inboedel in situ bewaard, waardoor de interieurs hun oorspronkelijke sfeer konden behouden. Het slot met zijn eeuwenoude geschiedenis en diverse bouwlagen bekleedt een unieke plaats in het Vlaamse museumlandschap. Als dynamisch historisch huis wil het kasteel zijn erfgoed op een duurzame manier beheren en op een creatieve en publieksvriendelijke manier ontsluiten. Daarbij horen ook evenementen en tijdelijke tentoonstellingen die erfgoed combineren met o.m. hedendaagse kunst en die verbindingslijnen trekken tussen beide. Vanuit zijn rol als centrum voor adellijke (leef)cultuur en erfgoedlaboratorium ontwikkelt het expertise en visie, die het met een ruim publiek wil delen. Als spil op de raakvlakken van stad en platteland; van cultuur, natuur, toerisme en educatie wil het kasteel een sterke en vernieuwende rol spelen in de lokale, Vlaamse en internationale (erfgoed)gemeenschappen.

Het kasteel is gelegen middenin een uitgestrekt park dat reeds in de zeventiende eeuw werd aangelegd. Zowel het kasteel, de bijgebouwen als het park zijn beschermd, omwille van de artistieke, oudheidkundige en geschiedkundige waarde, en volgens MB van 26 maart 1998 .

Op het domein bevindt zich tevens een museumtuin, die wordt beheerd door het Agentschap Natuur en Bos. De museumtuin biedt een indrukwekkend overzicht van traditionele en vaak uiterst zeldzame fruit- en groentesoorten. De tuin omvat ook de vroegbarokke, ommuurde Franse tuin die een panoramisch uitzicht biedt op het kasteel.

Het kasteel ontvangt jaarlijks ca. 40.000 bezoekers tussen april en november, in de overige maanden is het kasteel gesloten. De museumtuin is gezien zijn kwetsbaar karakter enkel te bezoeken in groep op afspraak en onder begeleiding van een gids, maar dit zou vanaf 2017 veranderen. Naast het kasteel en de tuin kan het park steeds vrij bezocht worden, hier schat men een jaarbereik van 120.000 bezoekers. Het nieuwe onthaalgebouw zal in de toekomst het startpunt vormen van eenieders bezoek aan zowel het kasteel, de museumtuin als het park. Deze synergie waarin het domein als één geheel wordt aangeboden, zou het bezoekersaantal doen toenemen. Streefdoel voor het kasteel zelf ligt op ca. 60.000 bezoekers per jaar.

In overleg met alle betrokken instanties werd reeds besloten om de nieuwbouw te situeren ter hoogte van de hoofdtoegang van het park. Zo kan de nieuwbouw zowel functioneren als onthaalgebouw voor het kasteel als voor de museumtuin.

De nieuwbouw zal naast de onthaalfunctie tevens een museumshop, kantoorruimte, historische bibliotheek en archief, gesloten kijkdepot, berging, een personeelslokaal en sanitair huisvesten. Ook het ontwerpen van de nabije buitenruimte vormt een onderdeel van de studie, zodat zowel het omliggende landschap, de parking als de ontsluiting aan de straatzijde geënt worden op het gebouw.

Aan de ontwerper wordt gevraagd om een evenwicht te vinden tussen een hedendaags, goed functionerend nieuw gebouw met een beperkte footprint en het omliggende, beschermde landschap van het kasteeldomein, waarmee het een heldere verbinding maakt. Het ontwerp mag het bestaande historische kasteel en zijn natuurlijke site niet domineren, maar dient het eerder te verrijken. Het houdt rekening met de reeds aanwezige assen/symmetrieën en fungeert als scharnierelement en ‘poort’ tussen de parking en het kasteeldomein. De footprint van het ontwerp en het beoogde aantal vierkante meters moeten goed worden overdacht. Het leiden van bezoekersstromen, de relatie binnen-buiten en onder- en bovengrondse volumes dienen een basis te vormen voor het beperken van de ingenomen oppervlakte zonder daarbij in te boeten aan functionaliteit en degelijkheid.

Duurzaamheid wordt hoog in het vaandel gedragen. Het principe PEOPLE PLANET PROFIT moet terug te vinden zijn in het te realiseren gebouw. De duurzaamheidsmeter van het Facilitair Bedrijf zal moeten worden gehanteerd bij de uitwerking van dit dossier.