Eindrapport ‘Stratenclusters’, modal shift in woonstraten en woonbuurten Publiek domein als hefboom in transitie naar duurzame stad

LABO RUIMTE en de stad Antwerpen sloegen de handen in elkaar voor een gezamenlijke denkoefening over de inrichting van het publieke domein. Welke ingrepen zijn nodig om het publieke domein te transformeren tot een aantrekkelijke, gezonde en veilige ruimte om doorheen te bewegen en in te verblijven, en hoe zorgen we ervoor dat de meest duurzame mobiliteitsoptie ook de meest nabije wordt? 

Het onderzoek vertrekt van de premisse dat de mobiliteitstransitie, de evolutie naar meer duurzame vervoermiddelen zoals het collectief vervoer of de fiets, mogelijkheden biedt om bij het herdenken van ons publieke domein ook andere uitdagingen aan te pakken.

In ‘Stratenclusters’ onderzoeken we hoe de ambitie van de modal shift vorm kan krijgen in gewone woonstraten en -buurten, vandaag nog te vaak ingericht volgens een pure verkeerslogica. De mobiliteitstransitie vergt een herverdeling van de ruimte op straat en creëert zo ook kansen om meer ruimte te voorzien voor water, groen, lokale economie en ontmoeting, en om te werken aan een betere luchtkwaliteit, minder geluidsoverlast, minder hittestress en een aantrekkelijkere woonomgeving.

De inzichten uit dit onderzoek werden gebundeld in een brochure die de verschillende stappen in het denk- en ontwerpwerk in beeld brengt. Het onderzoek zelf kwam niet tot stand door – zoals gebruikelijk – een opdracht uit te besteden aan een extern onderzoeksbureau, maar is het resultaat van het denk- en werkproces van een groep medewerkers van de Antwerpse en Vlaamse administratie, aan de hand van ontwerpoefeningen op concrete buurten, maar ook workshops en gesprekken met diverse publieke en private actoren.

Die herinrichting van onze straten en buurten gebeurt uiteraard niet van vandaag op morgen. Ze vergt stadsplanning, die niet enkel op schaal van de hele stad of op de grote structuren gericht is, maar tegelijk ook de schaal of heraanleg van één straat weet te overstijgen en verschillende opgaven in een buurt met elkaar in verband brengt.

De Stad Antwerpen werkte ook een aantal beleidsplannen uit, waaronder een vernieuwing van het ruimtelijk structuurplan, maar ook een Groenplan, een Waterplan en een Droogtestudie. Al die beleidsplannen en uitdagingen komen samen in de buurten waar mensen wonen. Bij het omzetten van ambities naar concrete acties zal de schaal van de buurt of de wijk een belangrijke rol spelen.

Dit boekje is het resultaat van denk- en ontwerpwerk toegepast op de stad Antwerpen, maar we hopen dat het ook inzichten oplevert om in andere steden en gemeenten mee aan de slag te gaan.