Het Team Vlaams Bouwmeester en Fietsberaad Vlaanderen sloegen de handen in elkaar om zeven steden en gemeenten te ondersteunen in de transformatie van een van hun woonbuurten tot een echte Leefbuurt. Het traject loopt nog en de realisaties zullen pas vanaf 2024 zichtbaar worden. Maar ook de belangrijke voorbereidingsfase leverde al veel inzichten op. In deze brochure tonen we de tussentijdse resultaten.
Vanuit de gedeelde overtuiging dat grensverleggende realisaties een sneeuwbaleffect kunnen sorteren, lanceerde het Team Vlaams Bouwmeester samen met Fietsberaad Vlaanderen, het Agentschap Binnenlands Bestuur en Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers de projectoproep Leefbuurten. Deze richtte zich tot gemeenten die zich wilden engageren voor een geïntegreerde herinrichting van de publieke ruimte in een van hun buurten. Van juni 2021 tot december 2022 werden Dilbeek, Huldenberg, Wevelgem, Tessenderlo, Mol, Muizen (bij Mechelen) en Halle op intensieve wijze ondersteund in de opmaak van een projectdossier en de aanstelling van een ontwerpteam voor hun Leefbuurt. Met dit traject willen we aantonen dat het mogelijk is om ook in gewone, alledaagse woonbuurten de inrichting van de publieke ruimte niet enkel met een verkeerskundige blik te benaderen, maar als een volwaardige ontwerpopgave. Daarbij gaat evenveel aandacht uit naar actieve mobiliteit, ontharding en vergroening als naar een hoge leef- en omgevingskwaliteit.
Afgezien van meerdere proefopstellingen en quick wins zullen de realisaties van de Leefbuurten pas vanaf 2024 zichtbaar worden op het terrein. Maar het doel van dit traject is meer dan de realisatie van zeven voorbeeldige projecten: ook uit het proces zelf kunnen we leren. We zien de zeven Leefbuurten dan ook als proefprojecten die ons kunnen bijbrengen wat nodig is om van de geïntegreerde inrichting van het openbaar domein een reguliere praktijk te maken. De projecten kunnen inspirerend zijn voor andere lokale besturen, maar ook voor andere overheden die via subsidies, projecten, regelgeving of instrumenten allerhande betrokken zijn bij de herinrichting van de publieke ruimte.
Waar de voorgaande brochure ‘Buurten met lef, buurten vol leven’ focust op het concept van de Leefbuurt aan de hand van het verkennend onderzoek, belichten we in de brochure ‘Leren van Leefbuurten’ de tussentijdse resultaten van het begeleidingstraject van de zeven projecten. Deze brochure is opgevat als een leidraad voor eenieder die een Leefbuurt wil realiseren. In het eerste hoofdstuk schetsen we de specifieke context van elk project, we geven inzicht in de belangrijkste ambities van het bestuur en in de manier waarop het gekozen ontwerpteam daaraan beantwoordt. Daarnaast geven we ook mee op welke problemen we gebotst zijn en hoe je daarmee kan omgaan. Nogal wat uitdagingen zullen andere lokale besturen bekend in de oren klinken. In het tweede hoofdstuk hebben we de ervaringen gebundeld in twaalf algemene aanbevelingen voor de praktijk: aandachtspunten met betrekking tot het proces en het bepalen van de ambities, maar ook tips voor het organiseren van participatie. Als bijlage reiken we een beknopt stappenplan aan voor de opmaak van een projectdossier en de aanstelling van een geschikt ontwerpteam.
Met deze brochure bij de hand vindt u misschien ook in uw gemeente toekomstige Leefbuurten. Laat u dus inspireren!
Auteurs Eline Aerts, Julie Mabilde
Voorwoord Erik Wieërs
Redactieteam Eline Aerts, Julie Mabilde, Wout Baert, Inge Caers, Inge Dorssers, Pieter Foré, Kris Peeters
Tekstrevisie Marleen Capelle, Catherine Robberechts,
Vormgeving Kim Beirnaert
Illustraties en kaarten Ellen Verbiest
Fotografie Michiel De Cleene (tenzij anders vermeld)
Druk Cultura
Verantwoordelijke uitgever Erik Wieërs, Vlaams Bouwmeester, Havenlaan 88 bus 10, 1000 Brussel
ISBN 9789040304545
D/2023/3241/146