Het onderzoekstraject

In het voorjaar van 2019 startten we een verkenningstraject op om na te gaan hoe ver steden en gemeenten in de praktijk staan met strategieën om goed gelegen wijken te transformeren, en huidige leemtes in het kenniskader rond verdichting in kaart te brengen. De projectoproep aan lokale besturen resulteerde in veertien aanmeldingen. Een multidisciplinair team bestaande uit Bovenbouw, Orientes, Michiel Dehaene en PwC Legal ging hiermee aan de slag en organiseerde in de zomer van 2019 drie workshops met lokale overheden en experten (o.a. juristen, projectontwikkelaars, sociologen).

Deze workshops focusten op:

1. een ruimtelijke verkenning en regierol van de lokale overheid
2. de financieel-economische context en juridische tools
3. participatie en draagvlak.

Uit dit traject kwamen drie inzichten naar boven: 

1. Mobilisatie en organisatie: er gaapt een kloof tussen de urgentie van herontwikkeling van wijken en concrete acties op het terrein, doordat lokale besturen er onvoldoende in slagen zich te mobiliseren en te organiseren rond de potentiële herontwikkeling; 
2. Juridisch-technisch kader: het overgrote deel van de nodige kennis en instrumenten bestaat reeds, maar de mogelijkheden zijn onvoldoende gekend; 
3. Financiering: voorfinanciering vormt een drempel, maar er zijn andere opties (bijv. PPS of rollend investeringsfonds). 

Regieteam

Na een oproep aan multidisciplinaire ontwerp- en onderzoeksteams stelden we in december 2020 Voorland, 51N4E, Tussengoed en UHasselt aan als regieteam, om ons te ondersteunen bij het onderzoeken, analyseren en begeleiden van de concrete projecten en het overkoepelende leertraject. 

Oproep aan lokale besturen

In het najaar van 2020 lanceerden we eveneens een oproep aan lokale besturen met concrete cases van goed gelegen 20ste-eeuwse woonwijken waar de generatiewissel zich laat voelen en waar een bijkomende woonopgave aan de orde is.

Samen met het regieteam selecteerden we zes verkavelingswijken waar de potentie voor transformatie onderzocht werd, en de te betrekken actoren, de in te zetten strategieën, instrumenten en aanpak in beeld werden gebracht.

De zes wijken

• wijk Kroonhove in Oostkamp
• wijk Groenpark in Roeselare
• wijkontwikkeling rond twee knooppunten in Wondelgem, Gent
• wijk Groeneweg in Ninove
• wijk Ravenstein in Tervuren
• wijk Betsveld in Landen

In een tweede fase (vanaf medio 2022) krijgen drie van de zes wijken, waar we de meeste potentie voor transformatie zien en die representatief zijn voor andere wijken in Vlaanderen, ook verdere ondersteuning én begeleiding op maat door een eigen multidisciplinair team. Deze drie wijken zijn Groenpark in Roeselare, Wondelgem in Gent en Ravenstein in Tervuren.

De teams voor deze drie wijken zullen, in samenwerking met de betrokken lokale besturen, de transformatiestrategie verder uitwerken door middel van ontwerp, het verfijnen van in te zetten instrumenten, het uitwerken van de financiële en juridische aanpak, het betrekken van actoren en het opstarten van eventuele quick wins. Tijdens deze fase neemt het regieteam de projectregie op van het overkoepelende traject en detecteert en bundelt het de diverse leerpunten in een eindrapport en een inspirerende brochure.

In een laatste fase formuleren we beleidsaanbevelingen en worden de inzichten uit het leertraject gedeeld met andere lokale besturen en een breder publiek.