Oostende - Administratief centrum en maritiem museum

De stad Oostende wenst het huidige stadhuis om te vormen tot één centraal administratief centrum (AC) dat alle dienstverlening aan haar +/- 72.500 inwoners centraliseert. Om van de plek ook een publieke trekpleister te maken, wil het stadsbestuur hier tevens een nieuw maritiem museum huisvesten. Tegelijk moet de publieke ruimte rondom vergroend en heraangelegd worden. Om het hele project te verankeren in de stad wenst de opdrachtgever voorafgaandelijk een toekomstvisie te laten opmaken voor een groene stadsfoyer. De stad Oostende voorziet voor dit project een budget van € 43.200.000 excl. btw en erelonen. 

Oostende is een stad met +/- 72.500 inwoners, die jaarlijks meer dan 450.000 verblijfstoeristen en een veelvoud aan dagtoeristen ontvangt. Daarom wil de stad een uitnodigend en laagdrempelig stadhuis, waar elke werknemer, burger en bezoeker zich welkom voelt. Door de stadsadministratie en een nieuw maritiem museum op één plek samen te brengen, kan een nieuwe dynamiek ontstaan. Een werknemer kan even tussen de museumbezoekers pauzeren terwijl een huwelijk voltrokken wordt, een nieuwe Oostendenaar zich bij de stad inschrijft en de schoolkinderen zich verdiepen in het maritieme leven. Om het project te doen slagen wenst de opdrachtgever eerst een toekomstvisie te laten opmaken voor een groene stadsfoyer, met het stadhuis als brandpunt.  

Het modernistische stadhuis heeft een bruto vloeroppervlakte van +/- 15.000m² en werd opgetrokken tussen 1956 en 1961, naar een ontwerp van Victor Bourgeois in samenwerking met de Oostendse architect André-Louis Daniëls. Het gebouw kreeg een prominente plek binnen het vernieuwde stadsplan dat architect-stedenbouwkundige Jean-Jules Eggericx na de Tweede Wereldoorlog had uitgetekend. Hij gaf het stadhuis een sleutelpositie op het kruispunt van verschillende mobiliteits- en zichtassen.  

Het beeldbepalende gebouw bestaat uit een representatieve vleugel aan het Mercatordok en een kantoorvleugel aan de Stockholmstraat, verbonden door een tussenvleugel. Vandaag zorgen de harde grenzen, de versnipperde buitenruimte, het dominante autoverkeer, de parking en de geringe doorwaadbaarheid van het complex ervoor dat het stadhuis geïsoleerd is in het omliggende stadsweefsel. Bovendien is het onderbenut en aan een grondige renovatie toe. Gelukkig laat de kolommen-balkenstructuur toe er een nieuw programma te huisvesten. 

Voor de opmaak van de gevraagde toekomstvisie dient een zone onderzocht die ruimer is dan de stadhuissite zelf, met aandacht voor verschillende aspecten: de aanleg van een groene stedelijke onthaalruimte die in verbinding staat met o.a. het Mercatordok, het Leopoldpark, het Maria Hendrikapark en het parkje in de Spoorwegstraat; de modal shift; de verbinding tussen de verschillende wijken; de realisatie van een publiek knooppunt op de as tussen het Maria Hendrikapark en het Casino-Kursaal. De toekomstvisie moet het stadsbestuur een houvast bieden om toekomstige ontwikkelingen te kunnen aansturen. 

Het nieuwe programma behelst dus enerzijds het AC met de administratie, het bestuur, het OCMW en enkele andere entiteiten, die op vandaag in verschillende gebouwen gevestigd zijn, en anderzijds het maritiem museum. Samen vergen het AC (12.000 m²) en het museum (4.500 m²) een totale bruto vloeroppervlakte van +/- 16.500 m². De oppervlakte van de volledige site is +/- 16.000 m². De manier waarop het gevraagde programma wordt ondergebracht binnen of buiten het bestaande volume maakt mee het voorwerp uit van het ontwerpend onderzoek. Met het nieuwe AC zal de stad inzetten op flexibel werken in tijd en ruimte en op centralisering en digitalisering van de dienstverlening. Het AC moet een laagdrempelige plek zijn waar je je als bezoeker welkom voelt en als werknemer graag komt werken.  

Het museumproject zet de Noordzee als dynamisch netwerk van uitwisseling en machtsverschuivingen door de eeuwen heen, de rol van ontdekkingsreizigers en de opkomst van de blauwe economie als eigentijdse vertaling van maritieme vindingrijkheid centraal. De permanente tentoonstelling (erfgoedcollectie War Heritage Institute) wordt aangevuld met thematische en tijdelijke exposities. Het museum zal nauw samenwerken met bedrijven en onderzoeksinstellingen. Zo wordt het niet alleen een interactief cultureel baken, maar ook een innovatiehub voor de toekomst van de Noordzee. De ambitie ligt hoog: zowel inhoudelijk als scenografisch wil het museum zich meten met toonaangevende buitenlandse instellingen. Het museum is een plaats waar erfgoed, technologie en maatschappelijk bewustzijn samenkomen. 

Het renoveren en uitbreiden van het stadhuis moet gebeuren met respect voor de architecturale waarde én met aandacht voor de huidige toegankelijkheids-, comfort- en energienormen. Zowel het oorspronkelijke en het recentere kantoormeubilair als de materialen in situ dienen zoveel mogelijk hergebruikt. Het gebouw moet veranderingsgericht   ontworpen worden. Wisselwerking tussen de verschillende functies en gedeeld ruimtegebruik kunnen zorgen voor een optimalisatie van het programma en de bezetting, maar kunnen ook sociaal contact bevorderen. Ook derden zouden gebruik kunnen maken van zalen, horeca, … met aandacht voor de veiligheid. Er moet aandacht zijn voor natuurlijke lichtinval en de connectie met de buitenruimte.  

De omgeving van het stadhuis is vandaag bijna volledig afgestemd op autoverkeer, met veel verharding en versnipperde restruimtes tot gevolg. De uitdaging voor de buitenruimte ligt in het creëren van één samenhangende groenzone met ruimte voor water en biodiversiteit, die de stedelijke opwarming tempert, en plaats geeft aan fietsers en voetgangers zowel om te verpozen als om veilig te passeren. De omgevingsaanleg moet de site van het stadhuis versterken als een representatieve en centrale ontmoetingsplek voor de werknemers, bewoners, bezoekers en de schoolgaande jeugd uit de buurt. De stad wenst eveneens de site meer doorwaadbaar te maken  als onderdeel van het dichte stedelijke weefsel van de binnenstad en de achterliggende wijk Oud Hospitaal.