Gent - Technicum

Met de renovatie van het Technicum 4 zal de Universiteit Gent opnieuw een van de vijf laboratoriumgebouwen een nieuwe bestemming hebben gegeven en deze campus tussen de Sint-Pietersnieuwstraat en de Scheldekaai tot een toegankelijke universiteitssite hebben omgevormd. Het team rond Havana architectuur, Karuur architecten bvba, S.E.A. Servais Engineering Architectural, Wim Cuyvers gaat uiterst conserverend te werk en bevraagt de huidige visie op energiebesparing in relatie tot het koolstofbudget van het bestaande.

Nadat drie andere gebouwen van de cluster van vijf laboratoriumgebouwen voor de Faculteit Toegepaste Wetenschappen al nieuwe universitaire functies kregen, is nu Technicum Blok 4 aan de beurt en dit in functie van de vakgroepen Architectuur en Stedenbouw enerzijds, en Kunst-, Muziek- en Theaterwetenschappen anderzijds. Dit voormalige laboratorium voor machines en machinebouw uit 1936 is een rationeel staalskelet met 24 traveeën en bakstenen gevels ontworpen door professoren Jean-Norbert Cloquet en Gustave Magnel. Door in de koptraveeën trappenhuizen en liften onder te brengen wordt de ontsluiting logischer georganiseerd. De ruimten kunnen flexibel benut worden voor de onderzoeks- en atelierwerking.

Niet alleen gaf een studentenprotest in 2017 aanleiding tot het project en de locatiewissel van beide vakgroepen, er is ook de vraag om het gebruik van het gebouw mee vorm te geven. Het bestaande casco vormt een ideale basis. Dat neutrale volume staat open voor een divers gebruik vandaag en in de toekomst. Het ontwerpteam ziet het gebouw als een reeds uitgegeven koolstofbudget dat maximaal benut moet worden: behalve het casco ook de trappen, de tegelvloeren, de deuren, het beslag en ook de stalen ramen. De grote hal met de sheddaken willen de ontwerpers isoleren, maar in zijn openheid behouden om de mogelijkheden ervan te vrijwaren en hem als de meest publieke plek steeds opnieuw tijdelijk te kunnen invullen.

Om de lege aerodynamicatoren te kunnen gebruiken stelt men voor er een nieuw torenvolume tegenaan te bouwen. De nieuwe toren moet in het rijtje Technicumgebouwen passen als een waardige nummer 6: een ingenieus gebouw geconcipieerd naar de huidige klimaatinzichten, met hout als hernieuwbaar bouwmateriaal waarin koolstof is opgeslagen.

In de omgeving, het grote bouwblok tussen de Vooruit en de Sint-Pietersabdij, is doorwaadbaarheid van belang. De oude kerkwegel zal in ere worden hersteld. De Scheldekade wordt geactiveerd door de gelijkvloerse traveeën te openen met beglaasde poorten.

De Universiteit Gent omvat 11 faculteiten en 86 vakgroepen die samen meer dan 200 opleidingen aanbieden. Dat gebeurt op meerdere campussen in het centrum en in de rand van Gent, maar ook in Kortrijk en Zuid-Korea. In een groot stadsblok tussen de Sint-Pietersnieuwstraat en de Muinkschelde, en tussen Kunstencentrum Vooruit en de Sint-Pietersabdij, bevindt zich een belangrijke concentratie van universitaire infrastructuur met onder meer het rectoraat, het Universiteitsforum (Ufo), en de gebouwen van de faculteit Economie en Bedrijfskunde. De site overbrugt een belangrijk hoogteverschil van 16 meter tussen de Sint-Pietersnieuwstraat en de Scheldekaai. Het hart ervan wordt gevormd door het Technicumcomplex: een cluster van vijf laboratoriumgebouwen voor de Faculteit Toegepaste Wetenschappen, die in de jaren 1930 van de vorige eeuw werden ontworpen door professoren Jean-Norbert Cloquet en Gustave Magnel. Nadat andere gebouwen al nieuwe universitaire functies kregen, wil de universiteit nu ook Technicum Blok 4, het voormalige Laboratorium voor Machines en Machinebouw, renoveren en ombouwen.

Technicum 4 is een beeldbepalend gebouw langs de Schelde-oever, met een maat van 22 traveeën en vijf bouwlagen. De bovenste drie daarvan zijn kantoorvloeren, die aan de oostzijde uitkijken op de Schelde, en aan de andere kant in de grote machinehal van het labogebouw. De staalskeletstructuur is in deze hal onmiddellijk zichtbaar. De destijds vernieuwende constructiewijze is een belangrijk erfgoedaspect van het gebouw, dat in de inventaris van het onroerend erfgoed is opgenomen. Sheddaken zorgen voor gelijkmatig noorderlicht. De kopse gevels hebben grote poorten voor de logistieke flow van het laboratorium. Buisleuningen, geglazuurde tegels en andere details geven het interieur een eigen karakter.

De universiteit zoekt een ontwerpteam dat in nauwe samenwerking met de universiteit de renovatie en herbestemming van Technicum 4 vorm kan geven. Ze heeft daarbij als eerste ambitie om er een innovatief voorbeeldproject van te maken, dat valorisatie van dit moderne erfgoed paart aan een integrale benadering van duurzaamheid: ontharding, maximaal hergebruik, aandacht voor circulair bouwen, een energetische renovatie van de gebouwhuid en technische uitrusting met het oog op energieneutraliteit. Men wenst een robuust ontwerp dat in de toekomst ook ander gebruik mogelijk maakt, en dat tot duurzame mobiliteit en gebruik aanzet.

Het gerenoveerde gebouw moet het functioneren en de beleving van de campus langs de Schelde ook versterken, onder meer door de organisatie van toegangen voor personeel, studenten en bezoekers, te voet en per fiets. De Scheldekaai en een kerkwegel over de site bieden bijzondere mogelijkheden, net als het nabije Studentenplein hogerop, dat vandaag tussen het Ufo en studentenrestaurant De Brug wordt aangelegd. Technicum 4 moet een gebouw in de stad zijn, en moet het functioneren van de campus als deel van de stad versterken, en in verbinding staan met tal van nabije universitaire en culturele voorzieningen.

Het gebouw dat nu al de vakgroep Kunst-, Muziek- en Theaterwetenschappen huisvest, moet ook een nieuwe thuisbasis worden voor de opleiding burgerlijk ingenieur-architect. Werkplekken voor het personeel van de vakgroepen Architectuur en Stedenbouw, en Kunst-, Muziek- en Theaterwetenschappen, moeten aanzetten tot kruisbestuiving tussen de onderzoeksgroepen, en tot interactie tussen onderzoek en onderwijs. De architectuuropleiding wil er ook een geschakeerd atelierlandschap in gebruik nemen, met een mix van atelier-, overleg- en presentatieplekken, en technische workshopruimtes voor haar 600-tal studenten. Het gebouw moet uitgerust zijn om tal van specifieke activiteiten mogelijk te maken, maar ook interessante marges laten voor experimenteel gebruik eigen aan de opleidingen, en aan universitair onderwijs en onderzoek in ontwikkeling. Het moet als hedendaags architectuurproject overtuigen door zijn conceptuele, formele, ruimtelijke en technische kwaliteiten.

Inbegrepen in de opdracht en ereloon

• De volledige coördinatie van de studies en de uitvoering (werfcoördinatie)
• De opmaak van het bouwhistorisch onderzoek en de inventaris van het bouwkundig erfgoed
• Het architecturaal ontwerp, incl. binneninrichting en vast meubilair
• Studie van de inrichting van de buitenruimte en de groenaanleg, incl. ontsluiting
• Toegankelijkheidsstudie
• De stabiliteitsstudie
• Akoestische studies
• De studie van de technieken
• De EPB-verslaggeving

Selectiecriteria

• De algemene ontwerpmatige deskundigheid met betrekking tot de specifieke projectopdracht.
• Vakbekwaamheid - De relevante studie- en beroepskwalificaties.
• Relevante ervaring.

Er wordt een multidisciplinair team gezocht dat een creatieve herbestemmings-aanpak met een sterke renovatie-aanpak verenigt, rekening houdend met de omvang van het project en de beheersing van de bouwkosten. Het team moet ervaring met bouwkundig erfgoed en gerealiseerde referenties inzake renovatie en herbestemming kunnen voorleggen.

Gunningscriteria

1. de kwaliteit van de concept- en visievorming en het ontwerpend onderzoek in het licht van de ambities en verwachtingen van de opdrachtgever zoals ze geformuleerd zijn in het bestek:
   - in een ruim maatschappelijk kader
   - meer functioneel toegepast op de praktische eisen van de gebruiker
   - in relatie tot de architectuur van het oorspronkelijke gebouw
   - visie en aanpak betreffende het energie- en duurzaamheidsvraagstuk
2. de procesgerichtheid en procesbereidheid met inbegrip van:
   - de globale aanpak
   - de samenstelling en deskundigheid van het ontwerpteam
   - de kostenbeheersing qua honorarium
   - de beheersing van de projectkost
   - de realisatietermijn
3. het honorarium, met vermelding van welke diensten geleverd worden voor het voorgestelde honorarium.

De gewichten van de criteria zijn respectievelijk als volgt: 60/25/15