Kortrijk - Sociaal wooncomplex Plein 4

De studieopdracht voor de uitvoering van een sociaal wooncomplex te Plein 4, met integratie in de ruime omgeving en de historische stadskern van Kortrijk werd gegund aan Czvek Rigby, Vers.A. Voor deze opdracht vormt Czvek Rigby, Vers.A een team met Studio Thomas Willemse, Gevelinzicht, BAS Architectural Engineering, Tech 3 en Macobo. 

Centraal in de visie van de ontwerpers staat het verbeteren van de ruimtelijke integratie van het gebouw in de stad. Met zijn ligging in het historische stadshart wordt het project gezien als een toekomstig knooppunt binnen een fijnmazig netwerk van voetgangersroutes en groenzones. Door in te zetten op een kwalitatieve woonomgeving en betere bereikbaarheid voor trage weggebruikers wordt niet alleen het groene netwerk versterkt, maar ook de toegang tot het park, de scholen, aanpalende woonerven en de toekomstige verbinding met het Buda-eiland geoptimaliseerd. 

Het ontwerpvoorstel onderscheidt zich door het slim inzetten van behoud, sloop en toevoeging. Door de gedeeltelijke afbraak van het bestaande woongebouw ontstaan twee nieuwe volumes met een duidelijke adressering. Deze ingreep opent het bouwblok en versterkt de relatie met de omliggende openbare ruimte. De smalle straten met hoge bebouwing veranderen in een genereus en open woonerf. Tegelijkertijd wordt er zorgvuldig omgegaan met schaal en uitstraling. Door aan te sluiten bij de korrel van de omliggende bebouwing en respect te tonen voor beschermde stadsgezichten, worden beide woonvolumes ontworpen als rustige, heldere gebouwen die bijdragen aan het erfgoedkarakter van de stad. Zo ontstaat er een nieuw stukje stad. Dit ontwerpvoorstel vertaalt de projectdefinitie – waarin het belang van de integratie van een sociaal wooncomplex in zijn ruime omgeving en de historische stadskern van Kortrijk centraal staat – op een bijzonder overtuigende manier. 

Wat het wonen en samenleven betreft, zijn er sterke keuzes gemaakt: de inkomzones fungeren als betekenisvolle ontmoetingsplekken en de ruime terrassen worden als volwaardige buitenkamers ingezet. De 42 wooneenheden zijn bovendien slim georganiseerd binnen de twee compacte volumes. Dit resulteert in een uitzonderlijke woonkwaliteit: elke woning functioneert als een hoekappartement met lichtinval via twee gevels – een zeldzaam gegeven in stedelijke contexten. 

Het ontwerp zet in op zachte mobiliteit en verbindt het woonerf met omliggende scholen, het stadspark en toekomstige fietsroutes. Hierdoor ontstaat een veilige en toegankelijke leefomgeving. 

SW+ beheert als woonmaatschappij ruim 4500 sociale huurwoningen in Kortrijk en Wevelgem. Op de site van het Plein 4 te Kortrijk beschikt SW+ over een appartementsgebouw met 70 éénslaapkamerappartementen. De Pleinsite is strategisch gelegen: ze grenst aan de historische stadskern en ligt op wandelafstand van het station van Kortrijk. Het pand dateert echter uit de late jaren 1960 en beantwoordt niet meer aan alle hedendaagse normen. 

SW+ wil hier in samenspraak met stad Kortrijk een kwalitatief sociaal woonproject realiseren. Samen met de herbestemming van het woongebouw is de inbedding in de omgeving een belangrijke (ontwerp)vraag. De site vormt immers een strategisch kruispunt in een belangrijk openruimtenetwerk: het historische Begijnhofpark, Stadspark ’t Plein, De Leie (nieuwe verbinding met fietsbrug), de stadstuin Messeyne, het Guldenbergplantsoen en de Houtmarkt. Met de geplande herontwikkeling van de Pleinsite wil men inzetten op de kwaliteit van de publieke ruimte en de relatie tot het nieuwe woonprogramma en zijn architectuur.

Hierbij is het de bedoeling om te komen tot een kwalitatieve, duurzame en gedifferentieerde invulling. Deze opdracht behelst een gebouwd programma van 4.000m² (± 45 sociale huurappartementen, voornamelijk type 2/3 en 2/4, en een aantal 1/2). Zowel de piste naar volledige vervangingsbouw als de piste naar (gedeeltelijke) renovatie dient onderzocht te worden, met aandacht voor de technische haalbaarheid, circulariteit en het bewust omspringen met materialen. De inrichting van de open ruimte (zowel privaat als openbaar) maakt deel uit van deze opdracht. De doorwaadbaarheid van de wijk en de (groene) pleintjes als verbindende elementen spelen hierin een cruciale rol. Het voorstel van de inschrijver dient in de visievorming voor de site dan ook verder te reiken dan alleen de inrichting van het woongebouw. 

Wij zijn voor deze opdracht op zoek naar een multidisciplinair team met kennis en ervaring in architectuur, stedenbouw, landschapsarchitectuur en inrichting van de publieke ruimte.

De ontwerper houdt minstens rekening met volgende accenten:

• De site grenst rechtstreeks aan de historische stadskern van Kortrijk. Het is de ambitie dat het nieuwe woongebouw zich (her)integreert in de buurt met inachtneming van de verschillende bouwstijlen.
• Het ontwerp biedt een meerwaarde (architecturaal en landschappelijk) voor de ganse site, waardoor er een stadsvernieuwend effect wordt gecreëerd, met respect voor het beschermde stadsgezicht en het waardevolle erfgoed, maar ook met aandacht voor open ruimte, ontharding, vergroening, speelruimte en wandel- en fietsverbindingen.
• We streven naar de realisatie van een logisch, degelijk en duurzaam ontwerp, waarbij budgetvriendelijke architectuur, materiaalgebruik maar ook duurzaam en circulair ontwerpen primeren.
• De geldende normen van Wonen in Vlaanderen zijn hier van toepassing.
• Het ontwerpteam ontwikkelt een visie over wonen aan een woonerf, vernieuwende woonvormen, grondgebonden wonen, gemeenschappelijke voorzieningen en een publieke ruimte en mobiliteit die hierop afgestemd zijn. Een hedendaagse benadering van parkeer- en mobiliteitsaspecten vormt een belangrijk aandachtspunt.
• Op het vlak van energieverbruik dient het ontwerp te beantwoorden aan de VEA-onderrichtingen zodat de energiekost voor de bewoners zo laag mogelijk wordt gehouden.

Inbegrepen in de opdracht

• architectuur
• stabiliteit en speciale technieken
• private omgevingsaanleg (terrassen)
• EPB en ventilatieverslaggeving
• veiligheidscoördinatie

Selectievoorwaarden

Bewijs orde van architecten

• Eén lid van het projectteam moet een bewijs van inschrijving voorleggen

Projectteam

• Het ontwerpteam dient te bestaan uit een architect, een stedenbouwkundige of een landschapsarchitect met minstens 5 jaar ervaring als projectleider.

Referentieprojecten

• 1 referentie die aantoont dat de kandidaat ervaring heeft met het ontwerpen van (sociale) woningbouw in een stedelijke omgeving,
• 1 referentie die aantoont dat de kandidaat ervaring heeft met het ontwerpen van een gebouw met een specifieke relatie tot de publieke ruimte,
• 1 referentie die de kandidaat zelf relevant vindt in functie van voorliggende opgave.

Voor deze referentieprojecten geldt: 

• De referentie toont aan op welke manier de ontwerper omgaat met de context, de omgeving en het bestaand patrimonium.
• Bij de referentie dient te worden toegelicht welke rol de ontwerper vervulde bij het voorgestelde project.
• De referentieprojecten mogen gerealiseerd, in aanbouw of in (voor)ontwerpfase zijn. Wedstrijddeelnames komen ook in aanmerking.
• Referentieprojecten uitgevoerd bij een ander bureau of werkgever mogen worden gebruikt. Ook hier dient de rol van de ontwerper ten aanzien van het referentieproject te worden toegelicht. Om deze referentieprojecten te gebruiken is géén beroep op de draagkracht van het andere bureau of werkgever noodzakelijk.

Selectie- en gunningscriteria

Zie selectieleidraad