In het kort

20ste-eeuwse randgebied van en rond Brussel is een ontwerpend onderzoek naar de kwaliteitsvolle transformatie van het bebouwde weefsel in het 20ste-eeuwse randgebied van en rond Brussel.

20ste-eeuwse randgebied van en rond Brussel is een traject binnen Labo Ruimte

©Tim Van de Velde

LABO RUIMTE start in samenwerking met het Brussels Gewest (perspective.brussels en de Brusselse bouwmeester maître architecte) een analytisch en prospectief onderzoekstraject op naar de kwaliteitsvolle transformatie van het bebouwde weefsel in het 20ste-eeuwse randgebied van en rond Brussel.

Context en aanleiding voor de opdracht

Het 20ste-eeuwse randgebied van en rond Brussel kent heel wat stedenbouwkundige en maatschappelijke opgaven, onder meer op vlak van mobiliteit, milieu en gezondheid, kwaliteitsvol en betaalbaar wonen. Twee gewesten zijn hier met elkaar vervlochten, maar gaan op een totaal andere manier om met de verstedelijkingsdruk. We gaan op zoek naar mogelijke ontwikkelingsscenario’s voor de transformatie van deze autogerichte, suburbane wijken in en rond Brussel, naar meer duurzame en kwaliteitsvolle wijken. Hoe functioneert dit gebied vandaag en hoe kunnen we in de toekomst op een robuuste manier omgaan met de uitdagingen die op ons afkomen?

Welke stadsvernieuwing voor de 20ste-eeuwse rand?

Voor de vernieuwing van de historische stad of de 19de-eeuwse stadsgordel zijn de voorbije jaren al heel wat nieuwe ontwerpstrategieën en instrumenten ontwikkeld, voor de transformatie van de 20ste-eeuwse gordel is dit nog veel minder het geval. In andere Belgische steden werden al onderzoeken gelanceerd om meer inzicht te krijgen in de specificiteit van dit type gebied. De complexiteit van het 20ste-eeuwse randgebied van en rond Brussel, en de verschillen aan beide kanten van de gewestgrens, hebben we nog veel minder in de vingers.

De twee gewesten zijn in dit randgebied met elkaar vervlochten, maar gaan op een totaal andere manier om met de verstedelijkingsdruk. Nochtans zijn er ook heel wat opgaven die ze met elkaar delen. Dit 20ste-eeuwse randgebied, dat het midden houdt tussen voorstad en periferie, stelt ons voor tal van stedelijke en maatschappelijke uitdagingen op het gebied van mobiliteit, milieu en gezondheid, maar ook op vlak van omgevingskwaliteit en betaalbaarheid.

Fase 1 – diagnose

Het verkenningsteam LABO XX+I, bestaande uit Université Libre de Bruxelles, LoUIsE, Université Catholique de Louvain, Universiteit Gent, Ecole Nationale Supérieure d’Architecture et de Paysage de Lille, Karbon’ architecture et urbanisme en Studio Paula Viganò, maakte in een eerste fase een diagnose op van het ruimtelijk functioneren en de uitdagingen voor dit gebied, en bundelde de resultaten in een atlas. Deze atlas is een niet exhaustieve collectie van thematische informatie die het ruimtelijke functioneren van het 20ste-eeuwse randgebied van en rond Brussel beschrijft. Dit document richt zich in het bijzonder op de gebouwde ruimte en haar transformatiepotentieel en is opgemaakt in functie van de randvoorwaarden voor stedelijke vernieuwing.

Download de atlas ‘Verstedelijking van het 20ste-eeuwse randgebied van en rond Brussel’

Fase 2: Ontwerpend onderzoek

Dit randgebied, dat het midden houdt tussen voorstad en periferie, stelt ons voor tal van stedelijke en maatschappelijke uitdagingen op het gebied van mobiliteit, milieu, gezondheid, maar ook op vlak van kwaliteit en betaalbaarheid. Na een eerste verkennend onderzoek, dat resulteerde in een atlas, gingen drie ontwerpteams aan de slag met drie urgente uitdagingen. Ze formuleerden ideeën om het bebouwde te transformeren, telkens vanuit een specifieke invalshoek. Wat als de fiets een veel belangrijker positie krijgt in een herontwikkelingsverhaal? Wat als we het verstedelijkte weefsel herdenken vanuit een veel groter waterbewustzijn? Of wat als we de transformatie starten vanuit de campussen of grootschalige voorzieningen die veelvuldig aanwezig zijn in de rand?

  • Het team van Plusoffice en Anyways ging aan de slag rond het thema ‘De bereikbare stad’ op de as Jette-Zellik-Asse. De ontwerpers onderzochten hoe zachte modi (fietsen, wandelen, micromobiliteit,…) een hefboom kunnen worden voor een nieuw type stadsproject.
  • Het team van 1010 Architecture Urbanism en Fallow boog zich over de Woluwevallei tussen Kraainem en Sint-Lambrechts-Woluwe en voerde daar onderzoek rond het thema ‘De leefbare stad’. Zij brachten in kaart hoe een waterbewuste stadsontwikkeling kan worden georganiseerd, over de gewestgrenzen heen.
  • Het team van GRAU en CityTools werkt op de zone Erasmus in Anderlecht rond het thema ‘De dubbele korrel’. Het ontwerpteam ging op zoek naar manieren om om te gaan met schaalverschillen in de bebouwing: hoe kunnen we, in de confrontatie tussen campussen of grootschalige metropolitane voorzieningen enerzijds en het kleinschaliger woonweefsel anderzijds, meer en beter inzetten op nabijheid, op meervoudig en zorgvuldiger ruimtegebruik.