In 2019, nog voor er sprake was van de coronapandemie, lanceerden het Team Vlaams Bouwmeester en Fietsberaad Vlaanderen het concept Leefbuurten. Leefbuurten zijn levendige, klimaatrobuuste en autoluwe buurten waar het aangenaam wandelen, fietsen én wonen is. Tijdens een verkennend onderzoek, ondersteund door Artgineering en de Vrije Universiteit Brussel, werden de uitdagingen en kansen geschetst om van een gewone wijk een Leefbuurt te maken. Dit onderzoek vond zijn neerslag in de brochure Buurten vol lef, buurten vol leven. Aan de hand van inspirerende voorbeelden, concrete bouwstenen en heldere strategieën maakte die eerste brochure het concept Leefbuurten inzichtelijk. Met die brochure wilden de Vlaamse Bouwmeester en Fietsberaad Vlaanderen alle initiatiefnemers inspireren die een bijdrage kunnen leveren aan het ontwerp en de realisatie van Leefbuurten.

Vanuit de gedeelde overtuiging dat grensverleggende realisaties een sneeuwbaleffect kunnen sorteren, lanceerde het Team Vlaams Bouwmeester in 2021 samen met Fietsberaad Vlaanderen, het Agentschap Binnenlands Bestuur en Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers de projectoproep Leefbuurten. Die richtte zich tot gemeenten die zich concreet wilden engageren voor een geïntegreerde herinrichting van de publieke ruimte in een van hun buurten. In juni 2021 koos een selectiecommissie uit veertien kandidaturen een gevarieerde mix van zeven projecten die ondersteuning konden gebruiken en die representatief zijn voor andere buurten.

In juli 2021 werd een intensief begeleidingstraject aangevat dat uiteindelijk moest leiden tot de aanstelling van een ontwerpteam voor iedere Leefbuurt. Gedurende tien maanden werden de opgaven op maat van elke buurt stap voor stap scherpgesteld. Daarbij konden de steden en gemeenten rekenen op de ondersteuning van een projectregisseur vanuit het Team Vlaams Bouwmeester, maar ook op de begeleiding door een groep deskundigen met expertise op vlak van mobiliteit, participatie, landschap en ecologie. Tijdens een projectdag in het Atelier Bouwmeester werd een gezamenlijke aftrap van het traject Leefbuurten gegeven. Voorts ging ieder project van start met een plaatsbezoek om de specifieke context in de vingers te krijgen. Daarna volgden diverse werksessies waarbij samen met de betrokken ambtenaren, bestuursleden en experten werd nagedacht en gedebatteerd over de potenties en knelpunten. Tijdens een inspiratiedag trokken we er samen op uit om te leren van andere pioniers.  

Gelijktijdig met de opmaak van ieder projectdossier schreef het Team Vlaams Bouwmeester een oproep aan geïnteresseerde ontwerpers uit. Ook jonge ontwerpers met interesse voor de publieke ruimte en verfrissende ideeën werden daarbij aangemoedigd om zich kandidaat te stellen. Via deze marktverkenning werd een lijst samengesteld van dertig ontwerpteams die een of meerdere gemeenten wilden ondersteunen bij de realisatie van hun Leefbuurt. Uit deze lijst koos elke opdrachtgever vervolgens vier teams, die in tekst en beeld hun visie op de transitieopgave voor de Leefbuurt in kwestie mochten toelichten. In totaal werden zo maar liefst twintig verschillende ontwerpteams uitgenodigd om voor één of twee Leefbuurten een offerte in te dienen. De presentaties van de wedstrijdvoorstellen vonden plaats in de periode mei tot oktober 2022. Na de gunningscommissie duidde elke opdrachtgever één laureaat aan waarmee ze in zee zijn gegaan voor de realisatie van hun Leefbuurt.