Zwijndrecht - Schrijverswijk

Uit het projectdossier van BAS / Dirk Jaspaert, Bulk Architecten cvba, BUUR Bureau voor Urbanisme:

„De Schrijverswijk is een beetje een uitgeloogde versie van een tuinwijk.
Zoals zo vaak in de naoorlogse productie van de sociale woningbouw is ze eerder een stempelwijk, waar de rationaliteit het haalde van de romantiek. De collectieve ruimtes die
de vooroorlogse tuinwijken en hun achterliggende sociale dimensie vormgaven, de ‘commons’, kreunen er onder de parkeerdruk. Er is weinig hiërarchie. De wijk grenst vrij abrupt aan een op- en afrittencomplex en het bouwbedrijf Van Laere
in het industriegebied. De bestaande beekvallei heeft nog nauwelijks landschappelijk waarde. Toch heeft de wijk latente kwaliteiten, onder andere door de relatief hoge consistentie van de bebouwing en het aanwezig groen, inclusief de schattige kruiwagenpadjes.

Een hernieuwde lezing van het oude ideaal ambieert om terug meer tuinwijk te maken, op alle schaalniveaus. Meer tuin en meer wijk.

De Scheibeek vlakbij wordt in ere hersteld tot een nieuw park, dat de snelweg en de industriezone bijkomend buffert en ruimte laat voor water en groen. Het park is op macro niveau verbonden aan het grote Ringland en kan er een cruciale schakel in worden, met name als het industriegebied ooit kan worden herbekeken. In de zone west van project Over De Ring toont dit park zich als een missing link tussen de omringende campussen en grote groenstructuren.

Drie duidelijke openbare milieus structuren vervolgens de wijk: Een statige singel aan het park wordt de hoofdarmatuur voor het afwikkelen van verkeer in de wijk, de heraangelegde tuinstraten worden geknipt of gerduceerd en een groene wegel dwars door het hart van de wijk zorgt voor trage verbindingen.

De typologieen van de woningen varieren per milieu en zoeken driemaal naar een andere relatie tussen publiek, privaat en collectief.
De groene wegel houdt het midden tussen een lange informele dreef en een reeks kleinere alternerende groene pleintjes. Negen langshoeves en een bestaande flard rijwoningen staan losjes ingeplant aan de randen.
Hun sterke prominente kopgevels dragen bij tot de picturale kwaliteiten van dit groene hart in het midden van de wijk.

In de tuinstraten kiezen we resoluut voor behoud. Reparatie en renovatie.
Omdat de bestaande wijk voornamelijk uit duidelijke stempels van woningen bestaat, willen we een te groffe amputatie vermijden. Waar we een volledige reeks woningen kunnen vervangen, herstellen we het bestaande gabariet op een hedendaagse manier. We hoeden ons voor een te intrusieve of agressieve reconversie.

Tegenover het nieuwe park opteren we voor stevige parkappartementen. De singel of hoofdstraat van de wijk wordt geflankeerd door een mooie rij bomen aan de ene kant en het nieuwe park aan de andere zijde. De gebouwen genieten hier van hun status: mooie voortuinen, lichtjes verhoogde begane grond, terrassen op het zuiden en een uitzicht over het nieuwe park.
Op de hoeken van de straten zorgen de gestapelde elegante woongebouwen voor een entreegevoel in de tuinstraten, de langere bebouwing tussenin herneemt thema’s uit de ‘modernistische’ tuinwijktraditie.

We zetten in op sociale duurzaamheid door participatie en intelligente fasering. We bundelen de fases in tijd en zo veel mogelijk per deel van de wijk, zodat niet overal tegelijk gewerkt wordt. Ondanks het feit dat we niet in de parkzone bouwen maken we ons sterk dat we alle verhuisbewegingen kunnen opvangen. De collectieve binnengebieden en kruiwagenpadjes worden geherwaardeerd ten behoeve van de bewoners. Het publiek domein is duidelijk en continu en de aanwezigheid van de auto wordt beperkt door de heraanleg en profilering van de straten en de singel. Alle nieuwe gebouwen zetten ambitieus in op duurzaamheid, de renovaties kunnen een leidraad vormen voor andere bewoners door de uitgewerkte toolbox beschikbaar te stellen en eventueel groepsaankopen te stimuleren.”

Woonpunt Schelde-Rupel voorheen de Zwijndrechtse Huisvestingsmaatschappij) is een sociale huisvestingsmaatschappij die betaalbare huurwoningen aanbiedt aan mensen die niet in staat zijn dergelijke woongelegenheden te vinden op de privémarkt. De sociale huisvestingsmaatschappijen moeten toekomstbestendig bouwen. Duurzaamheid en energiezuinigheid zijn in dit project belangrijke uitgangspunten. De woningen in de Schrijverswijk zijn gebouwd in de jaren 1960, met geen of beperkte isolatie van gevels en daken, enkel glas en onaangepaste verwarming. Bijgevolg zijn deze woningen aan vervanging toe. Woonpunt Schelde-Rupel ziet hierin een opportuniteit om de ganse wijk te herontwikkelen en op zoek te gaan naar een vernieuwende vertaling van de noden van de bewoners. 

De aanleg van de wijk is geïnspireerd op het concept van een tuinwijk met gegroepeerde bebouwing. Een aantal van de woningen werd verkocht en is in privé-eigendom. Woonpunt Schelde-Rupel staat bijgevolg niet alleen in voor het bewaken van het totaalconcept van de wijk. Eigen aan de wijk zijn de paden tussen de tuinen achteraan de woningen en het uniforme gabarit, de gelijkaardige gevelindeling en het kleurgebruik in de gevels. Momenteel telt het projectgebied 131 woningen. Het gebied is 5,15 ha groot en heeft een dichtheid van 25 woningen per hectare. Na uitvoering van deze opdracht zal de woondichtheid zo’n 40 woningen per hectare bedragen.

Het bouwprogramma betreft een vervangingsbouw van meergezinswoningen en urban villa’s, tussen de 130 à 150 wooneenheden. 10 % van de wooneenheden wordt, in samenwerking met vzw Katrinahof, ontwikkeld als project begeleid zelfstandig wonen, met aandacht voor integratie in de lokale woonstructuur. Het volledige bouwprogramma moet rekening houden met de principes van  levenslang/aanpasbaar wonen.

De principes van het stedenbouwkundig concept worden in deze opdracht meegegeven en zijn richtinggevend. De nieuwe gebouwen zullen benut worden om de wijk op te waarderen door een oordeelkundige inplanting en door in te spelen op de bestaande toestand. De gebruikswaarde van de open ruimte in de wijk wordt daarbij gemaximaliseerd. Een deel van de private tuinen wordt collectief ingezet.

De inrichting van de open ruimte (zowel privaat als openbaar) dient zo te gebeuren dat zij duidelijk bijdraagt tot één concept. De doorwaadbaarheid van de wijk en het inrichten van een groene ‘as’ en opeenvolgende pleintjes speelt hierin een cruciale rol. Het voorstel van de inschrijver dient in de visievorming voor de wijk dan ook verder te gaan dan alleen de inrichting van de verschillende units. 

Wij zijn op zoek naar een multidisciplinair team met kennis en ervaring in architectuur, stedenbouw, landschapsarchitectuur en inrichting van de publieke ruimte. De opdracht omvat eveneens de opmaak van een overkoepelende visie, waarbij minstens volgende zaken aan bod komen: algemene aanpak, fasering (verschuiving van bewoners…), inrichting publiek domein enzovoort.

Het project wordt opgedeeld in verschillende deelprojecten en er wordt gevraagd om een scenario te ontwikkelen voor de uitvoering daarvan (private en publieke ruimte, infrastructuur, …). Het ontwerpteam moet samenwerken met Woonpunt Schelde-Rupel, het gemeentebestuur, de VMSW en afvalbeheerder IBOGEM (afvalstraatjes). 

De opdrachtgever behoudt zich het recht voor om de deelopdrachten niet te gunnen. Hij kan beslissen om de betreffende opdracht, mits inrichting van een nieuwe aanbestedingsprocedure, aan derden te gunnen. Het ontwerpteam kan in dat geval geen rechten op schadevergoeding doen gelden.

Gunningscriteria

1. de kwaliteit van de concept- en visievorming en het ontwerpend onderzoek in het licht van de ambities en verwachtingen van de opdrachtgever zoals ze geformuleerd zijn in het bestek:
   a. in een ruim maatschappelijk kader 
   b. meer functioneel toegepast op de praktische eisen van de gebruiker
2. de procesgerichtheid en procesbereidheid
3. de aanpak van duurzaamheid
4. de raming van de projectkost en het honorarium
5. de teamsamenstelling

De gewichten van de criteria zijn respectievelijk als volgt: 4 / 3 / 2 / 2 / 1