Antwerpen - Antwerpen – Kunstencampus Eilandje

Campus Cadix in Antwerpen is een van de grootste projecten van de Design-Build-Finance-Maintain-formule ‘Scholen van Morgen’. Het nieuwbouwgedeelte aan Kempischdok-Westkaai werd in januari 2020 reeds in gebruik genomen. Bij de aanvang van het schooljaar 2022-23 ging het gerestaureerde, beschermde schoolcomplex aan de Napelsstraat opnieuw open voor de leerlingen.

Nieuwbouw en restauratie werden ontworpen door het Rotterdamse architectenbureau Korteknie Stuhlmacher, in de wedstrijdfase nog in samenwerking met HildundK architekten uit München. Hun offerte voor de Open Oproep in 2010 overtuigde door de aanpak en uitbreiding van de oude schoolgebouwen, maar ook door het gedurfde stedenbouwkundige concept voor de nieuwbouw aan de kant Kempischdok-Westkaai. Daar beschikte de stad slechts over de ruime helft van het bouwblok. De andere helft aan de dokzijde behoorde toe aan een private ontwikkelaar. Hoewel stedenbouwkundig een blokrandbebouwing was vooropgesteld, durfde het team het aan een voorstel te presenteren dat veel meerwaarde bood en de nadelen van een gedeelde binnenkoer omzeilde. Een kamstructuur voor de nieuwe woonontwikkeling ruggelings tegen het nieuwe schoolgebouw maakte dat meer woningen een zicht op het water en het dok kregen. Mogelijke hinder door de school was zo uitgesloten, maar het schoolgebouw kreeg wel lichten en zichten via de hoven tussen de vier woongebouwen. Hoewel de nieuwbouw ontworpen was als huisvesting voor de balletschool, bleek het concept robuust. Het hield stand bij de herbestemming tot technische scholencluster, waarvoor het nieuwe stadsbestuur in 2012 opteerde.

Het project van Scholen van Morgen is niet alleen door zijn omvang van 24.000 m² belangrijk, maar nog meer als restauratieproject in de DBFM-formule. Door de vele risico’s die eigen zijn aan de renovatie-restauratie van een oud gebouw was de keuze voor DBFM niet evident. Het oude schoolgebouw, ontworpen door toenmalig stadsbouwmeester Emiel Van Averbeke, dateert al van 1921-1927. De symmetrische baksteenarchitectuur omvatte twee lagere scholen, een voor jongens aan de ene zijstraat en een voor meisjes aan de andere straat. Elke school had een speelplaats, door een tuinmuur afgesloten van de straat. Tussen beide scholen bevond zich oorspronkelijk de kleuterschool aan een binnentuin met bomen. De lagere scholen hadden elk een klassenvleugel met ingang op de hoek en een forse klassenvleugel met zijn imposante klaslokalen en gangen achteraan op het perceel. Beide scholen waren uitgerust met een turnzaal in de voorbouw aan de Napelsstraat. In 1951 werd de school een middelbare school voor technisch en kunstonderwijs: het Stedelijk Instituut voor Sierkunsten en Ambachten.

Van Averbeke tekende ook voor het aanwervingslokaal voor havenarbeiders uit 1925-1940, dat de oostelijke helft van het bouwblok vervolledigt. Het loodsencomplex is eveneens als monument beschermd en behoort deels ook tot het schoolcomplex. In de oude loodsen werden de sporthal en de cafetaria aan een binnenkoer gerealiseerd. De fijne ijzeren dakspanten waren een bijzondere zorg gezien hun behoud diende gecombineerd met een nieuwe, geïsoleerde en zwaardere dakopbouw.

De Van-Averbeke-bouw werd grondig gerenoveerd en gerestaureerd. Daarbij werden ook alle zolderruimten toegankelijk gemaakt en royaal van daglicht voorzien via nieuwe dakkapellen. Bijkomende ruimten werden gecreëerd tussen voor- en achterbouw. De dakspeelplaatsen op die tussenvleugels compenseren het verlies aan open ruimte op de begane grond. Bij de binnenafwerking werden de kleuren en het materialenpalet van de architectuur van de jaren 1920 hernomen. Het ruime lerarenlokaal kijkt nu uit op de groene tuin van de voormalige kleuterschool. Aangepast aan alle hedendaagse eisen qua veiligheid, comfort, toegankelijkheid en energiebesparing kan deze honderdjarige opnieuw de tijd trotseren.

„De opdracht betreft de studie van een kunstencampus voor ruim 1200 studenten op het Eilandje te Antwerpen. De studie betreft de volledige bouwblokken alsook het oprichten van het deel nieuwbouw.”

Stedelijk Onderwijs Antwerpen wenst één kunstencampus op te richten op het Eilandje, een stedelijke wijk in volle ontwikkeling.
Daarvoor worden verschillende kunstrichtingen samengebracht (o.a. Woordkunst Drama, Vrije Beeldende Kunst, Multimediatechnieken, …  ). Ook de Koninklijke Balletschool zal deel uitmaken van de toekomstige kunstencampus, zij het met behoud van een aparte profilering die een architecturale vertaling vereist.
De globale campus bestaat uit een combinatie van nieuwbouw en renovatie.
De geklasseerde gebouwen waarin de huidige school SISA gevestigd is en het aangrenzende CAD-gebouw worden grondig gerenoveerd; op de site aan het ‘Kempisch dok’ wordt een nieuwbouw ontwikkeld met een volume van +/- 10.000m². Deze nieuwbouw zal ondermeer een aantal activiteiten huisvesten die moeilijk te realiseren zijn binnen de te renoveren/ restaureren sites.
De opdracht van deze oproep is de realisatie van een totaalvisie op beide bouwblokken (geklasseerde deel + deel Kempisch dok).De nieuwbouw (site SISA Kempisch dok) zal aansluitend verder ontwikkeld worden en maakt deel uit van de studieopdracht.
De ontwikkelde visie van de beschermde gebouwen zal als basis dienen voor het deel van het project dat via de Vlaamse DBFM-formule zal ontwikkelde worden.
De opdrachtgever behoudt zich het recht voor om de studieopdracht voor de renovatie van de bestaande gebouwen eventueel aan derden te gunnen.

Honorariumvork: 
globaal ereloon minimum 7,5% en maximum 9,5% (incl stabiltieit, technieken, akoestiek, EPB)