Begeleidingsopdracht Pilootprojecten coöperatief wonen

Het Team Vlaams Bouwmeester wil een traject opzetten voor de realisatie van innovatieve woonprojecten in Vlaanderen waarvan de betaalbaarheid op lange termijn gegarandeerd is door een alternatief eigendomsmodel. We zoeken een begeleidingsteam dat in kaart brengt welke elementen nog ontbreken om tot dit type realisaties over te gaan, dat in overleg met het Team Vlaams Bouwmeester een methode ontwikkelt om concrete pilootprojecten te initiëren en te ondersteunen en dat vervolgens de concrete begeleiding van deze projecten mee op zich neemt. 

Uit verschillende onderzoeken naar betaalbare, kwalitatieve en duurzame woonvormen is de voorbije jaren gebleken dat we nood hebben aan een niet-speculatief woonmodel dat voorziet in ‘wonen aan kostprijs’, een derde bouwstroom tussen de sociale huisvesting en het aanbod van private ontwikkelaars.  

Een aantal lokale besturen experimenteert al met dergelijke coöperatieve woonprojecten, onder meer in Knokke, Leuven, Sint-Niklaas en Antwerpen. Twee eerdere trajecten geïnitieerd door de Vlaamse overheid leverden ook al heel wat inzichten op met betrekking tot de financiële haalbaarheid, de hefbomen om op de kwaliteit van projecten te wegen, de doelgroepen, de juridische en beleidsmatige randvoorwaarden: het leertraject coöperatieve woonprojecten van het Agentschap Wonen en het Departement Omgeving, waar het Team Vlaams Bouwmeester als partner bij betrokken was; en het Living Lab Hybride Wonen van VLAIO, dat nog loopt tot eind 2025.  

In beide trajecten werden heel wat partners (zowel onderzoekers, financiers, ontwerpers, beleidsmakers als uitvoerende en bouwpartners) betrokken, en werd heel wat expertise verzameld. Hoe kunnen we nu ook de volgende stap naar realisatie zetten en een vliegwiel creëren om dit soort van non-profit woonprojecten op termijn te kunnen opschalen en een dynamiek op gang te brengen? 

Lokale besturen die experimenten opzetten moeten telkens door hetzelfde leerproces, en botsen op dezelfde vragen en uit te klaren kwesties. Om dit soort van innovatieve projecten op een efficiëntere manier te ondersteunen, wil het Team Vlaams Bouwmeester een begeleidingsteam aanstellen waarin verschillende expertises verzameld zijn, die nodig zijn om een coöperatief woonproject effectief gerealiseerd te krijgen, én om garanties in te bouwen dat dit tot een kwaliteitsvol architecturaal project leidt. Dit team zal – in overleg met het Team Vlaams Bouwmeester – een aanpak voor de opzet van Pilootprojecten uitwerken. Het zal de projecten ook mee begeleiden en er lessen uit trekken voor verdere professionalisering en opschaling.  

Onderdelen van de opdracht 

Aan het begeleidingsteam worden de volgende deelopdrachten toevertrouwd:  

• een snelle gebiedsscan van wat reeds lopende is in Vlaanderen, welke projecten de afgelopen jaren werden opgestart, en met welke uitdagingen zij nog kampen om tot effectieve realisatie te komen
• de ontwikkeling van een methode en aanbod waarmee het Team Vlaams Bouwmeester lokale besturen en publieke opdrachtgevers kan ondersteunen bij het ontwikkelen van hun project
• het mee vormgeven aan de zoektocht naar locaties en initiatiefnemers
• de begeleiding van een aantal concrete pilootprojecten
• het opzetten van kennisuitwisseling tussen de verschillende projecten en betrokken actoren
• het formuleren van beleids- of andere aanbevelingen om drempels weg te werken en verder te professionaliseren
• het bundelen van de inzichten op een manier die toegankelijk is voor wie er verder mee aan de slag wil 

Gevraagde expertise in het begeleidingsteam 

In het begeleidingsteam moeten volgende deskundigheden vertegenwoordigd zijn: 

• expertise op vlak van wooncoöperaties (werking, structuur, slaagkansen, condities,…)
• expertise op vlak van ontwerpkwaliteit (hoe ontwikkelen we een aanbod aan publieke opdrachtgevers met voldoende aandacht voor ontwerpkwaliteit?)
• expertise op vlak van de doelgroepen van bewoners waarop we ons kunnen richten, en de aanpak en communicatie die nodig zijn om die te bereiken
• expertise voor het ontwikkelen van een lichte procedure voor de oproep aan initiatiefnemers en de oproep aan ontwerpers (in nauw overleg met het Team Vlaams Bouwmeester)
• financiële expertise (op afroep, wanneer nodig in functie van de projecten)
• juridische en fiscale expertise (op afroep, wanneer nodig in functie van de projecten) 

Geïnteresseerden kunnen zich melden tot donderdag 6 november 2025, 11.00 uur. Op het interesseformulier geef je je voornaam, achternaam en e-mailadres in. Je kan het interesseformulier ook indienen als bureau. Daarnaast kan je ook één pdf (1 pagina A4-formaat) opladen waarin je jezelf kort voorstelt.

Interesseformulier