Antwerpen - Tropisch Instituut

Het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) wil voor de site in het centrum van Antwerpen een ontwikkelingsvisie laten opmaken, met het oog op het samenbrengen en versterken van de wetenschappelijke, medische en onderwijsactiviteiten. Daarnaast omvat deze opdracht de renovatie van de art-decogebouwen. De bouw van nieuwe laboratoria is eveneens voorzien, maar de ontwerpopdracht hiervoor is nog voorwaardelijk. Het ITG voorziet voor deze opdracht€ 60.000.000 tot € 65.000.000 (excl. btw en erelonen). 

Het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) streeft naar continue vooruitgang op het gebied van wetenschap en gezondheid, met focus op innovatief onderzoek, geavanceerd onderwijs, professionele medische en wetenschappelijke dienstverlening en het delen van capaciteiten met onze partnerinstellingen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Wetenschappelijke excellentie en maatschappelijke relevantie staan voor het Instituut op gelijke voet.  

Het ITG bevindt zich in het historische centrum van Antwerpen en is gelegen op de noord-zuidas tussen de Groenplaats en het vernieuwde museumplein enerzijds, en op de oost-westas tussen Scheldekaaien, Waalse- en Vlaamsekaai en Mechelseplein anderzijds. Het ITG opereert sinds 1933 in een art-decogebouw. De campus bestaat uit het hoofdgebouw (zijde Nationalestraat) en de polikliniek, laboratoria en ondersteunende diensten (zijde Kronenburgstraat). De gebouwencluster werd in de jaren 1980 aangevuld met een laboratoriumgebouw, waarvoor de historische tuin aan de Sint-Rochusstraat moest wijken. In 2001 werd het 17de-eeuwse klooster (campus Rochus, departement volksgezondheid en onderwijs) in de Sint-Rochusstraat toegevoegd aan het gebouwenpatrimonium. Alle kernactiviteiten van het ITG (onderzoek, patiëntenzorg, onderwijs) vinden plaats op de campus.  

Onder het motto ‘one health one global campus’ wil het ITG de wetenschappelijke, medische en onderwijsactiviteiten samenbrengen en versterken. De eengemaakte campus moet zowel cultureel betekenisvol zijn als functioneel en duurzaam voor toekomstige generaties, en moet tevens een meerwaarde bieden voor de stedelijke ontwikkeling van Antwerpen.  

De opmaak van een ontwikkelingsvisie voor de hele site van het Instituut voor Tropische Geneeskunde (vast gedeelte A)

Om de kwaliteit van het project en de kansen voor inbedding in de stedelijke context te versterken, kiest het ITG ervoor om de volledige studieopdracht voor renovatie, herontwikkeling en uitbreiding te laten voorafgaan door de opmaak van een definitieve ontwikkelingsvisie. Tijdens deze fase ligt de focus op de vertaling van het programma voor de art-decogebouwen, het klooster en het naastgelegen PIH-gebouw in een robuust vlekkenplan dat aantoont hoe de ambities kunnen worden waargemaakt en op welke manier de gevraagde programma’s zich verhouden ten opzichte van elkaar. Een 3D-voorstelling geeft inzicht in de materialisatie en de gewenste relatie met de stedelijke context.  

De studie betreft ook de manier waarop het ITG met de site en de werking naar buiten kan treden. Het ITG heeft de ambitie om het erfgoed open te stellen, de tuinen toegankelijk te maken en te communiceren over zijn werking. Het ITG wil een inspirerende (semi)publieke plek worden die zich inbedt in de huidige ontwikkelingen van de site, de omliggende publieke ruimte en het grotere stadsdeel. De ontwerpers doen tevens uitspraken over de ontharding en de vergroening van de site (de beschermde tuinen, de kloostertuinen, …). Het ITG wil volop inzetten op geavanceerde technische oplossingen die bijdragen aan energie-efficiëntie, duurzaamheid en gebruiksgemak. Bovendien wordt er een fijngevoelige integratie verwacht binnen de erfgoedcontext. De ontwikkelingsvisie moet gekoppeld worden aan een innovatieve energetische strategie voor de volledige campus.  

De historiek, de erfgoedwaarde, het specifieke programma en de beoogde publiekswerking bieden heel wat mogelijkheden voor kunst in opdracht. Naast de ruimtelijke ontwikkelingsvisie wenst de opdrachtgever hierover een visie te laten ontwikkelen. De aanstelling van een kunstbemiddelaar zal deel uitmaken van een afzonderlijke procedure. Van het ontwerpteam wordt verwacht dat het in overleg gaat met de kunstbemiddelaar en het nodige doet om diens visie te integreren in het ontwerp. 

De volledige studieopdracht voor de renovatie van de art-decogebouwen en de omgevingsaanleg (vast gedeelte B)

De historische art-decogebouwen op de campus, die een belangrijk architecturaal erfgoed vormen, zullen worden gerenoveerd. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen de plaatsen waar het interieur waardevolle erfgoedelementen bevat en zones waar deze elementen, door de vele verbouwingen, verdwenen zijn. De erfgoedelementen zijn opgetekend in het beheersplan en moeten (voor zover dit nog niet gebeurd is) gerestaureerd worden. De opdrachtgever wenst een ambitieus interieurontwerp te laten opmaken in relatie tot de bestaande en verdwenen typerende (interieur)erfgoedelementen en de werking van het ITG (scheiding tussen publiek, semipubliek en privaat). De gebouwen worden ook aangepast aan de hedendaagse eisen m.b.t. gebruikscomfort, energie-efficiëntie en circulariteit. 

De huidige laboratoria uit de jaren 1980 voldoen niet langer aan de moderne eisen en worden afgebroken. De ruimtes die vrijkomen aan de Sint-Rochusstraat kunnen worden ingezet als groene ontmoetingsruimtes voor gebruikers, bezoekers en passanten. 

De volledige studieopdracht voor de nieuwbouw van innovatieve labogebouwen in het naastgelegen PIH-gebouw (voorwaardelijk gedeelte) 

Een cruciaal onderdeel van de ontwikkelingsvisie is de uitbreiding in het aangrenzende gebouw van het Provinciaal Instituut voor Hygiëne (PIH). Dit gebouw biedt de mogelijkheid om het nieuwe, state-of-the-art laboratoriumgebouw te huisvesten op dezelfde site. In een nieuw sokkelgebouw, bovenop de bestaande parking, zullen de performante labofuncties voorzien worden. In het torengedeelte zal een (nog onbekend) programma verzorgd worden door een externe partner. 

Bij kandidaatstelling is de opdrachtgever vooral op zoek naar een kwalitatieve ontwerper die, aan de hand van ontwerpend onderzoek, alle ambities ruimtelijk kan vertalen. Deskundigen zoals een erfgoedexpert, een expert duurzaamheid, een expert inzake labobouw (BSL-3 niveau) en andere deskundigen die het ontwerpteam nodig acht, worden nog niet gevraagd bij kandidaatstelling, maar moeten worden toegevoegd aan het ontwerpteam op het moment dat er een offerte wordt ingediend.