Beveren - Groothuiswijk Verrebroek

De studieopdracht voor een masterplan voor de uitbreiding en toekomstige herontwikkeling van de Groothuiswijk in Verrebroek, Beveren werd gegund aan 51N4E bvba i.s.m. Plant en Houtgoed bvba en Zero Emission Solutions.

Van rurale verkaveling naar Buurt-tuin-wijk in Verrebroek

Het masterplan is op drie uitgangspunten gestoeld: een betere sociale ruimte, aanpasbare woningen en groene open ruimte. Voor de realisatie van de noodzakelijke extra woningen stellen de ontwerpers voor, geen nieuwe open ruimte aan te snijden maar te vertrekken van het bestaande. Het valt immers niet te verantwoorden om het watergevoelige open-ruimtegebied aan te snijden, ook al is het bestemd als woonuitbreidingsgebied. Met hun voorstel willen de ontwerpers aantonen dat verdichting hier de voorwaarde is voor een sociale en ecologische kwaliteitssprong.

Deze verdichting biedt kansen om de bestaande woningen betaalbaar te renoveren en de open ruimte op te waarderen. Ze biedt ook de mogelijkheid om nieuwe, meer flexibele en diverse woonvormen toe te voegen, verankerd in een robuust groen en kwalitatief kader. Door de gebouwmassa te verdichten, door bestaande woningen op te toppen of door garages te vervangen door nieuwe gebouwen, ambieert dit ontwerpvoorstel om de CO2-uitstoot van het bouwproject te verminderen.

De verkaveling wordt getransformeerd tot een tuinwijk. De versterking van de open ruimte tot een groen landschap creëert een nieuwe, aantrekkelijke, klimaat-robuuste identiteit. Er ontstaat op die manier een woonwijk die de kwaliteiten heeft van een dorp, met ruimte voor ontmoeting. Er wordt een waaier aan diverse woonvormen ontwikkeld, in verhouding tot de verschillende soorten open ruimtes. Het gevoel van samenhorigheid van de bewoners wordt versterkt door de relatie die ze aangaan met ‘hun’ leefstraat, met ‘hun’ hof, met ‘hun’ plein. De sociale ruimte voorziet voldoende gradiënten tussen privaat en publiek, met natuurlijke elementen. Op die manier wil men de bewoners stimuleren om de omgeving meer (gedeeld) te gebruiken. De verbindingen met Verrebroek, de omgeving en de buurttuin verbeteren de interacties en activeren het sociale leven van de bewoners.

Om tegemoet te komen aan de noden op lange termijn biedt het masterplan flexibele woontypologieën, die beantwoorden aan de noden van een gemeenschap in evolutie. De groene inrichting bouwt verder op wat er vandaag aanwezig is en maakt de plek tot een aantrekkelijk omgeving om te wonen en te ontspannen.

De open ruimte wordt duidelijk afgebakend en gemarkeerd t.o.v. de bebouwde omgeving. Het landschap is toegankelijk en wordt doorkruist door wandel- en fietspaden. Het is een polderlandschap met microreliëfs, dat wordt ingezet om een overstroombaar landschap te creëren. De open ruimte wordt een echte open ruimte waar activiteiten voor de wijk kunnen worden georganiseerd in relatie tot het landschap. Het plan omvat een zeer duidelijk concept over bodemgebruik, waarbij een natuurgebied met een hoge ecologische en functionele waarde wordt gecreëerd, dat de wijk en de open ruimte met elkaar verbindt.

De Gewestelijke Maatschappij voor Huisvesting GMH wenst een masterplan te laten opmaken voor de uitbreiding en de herontwikkeling van de bestaande Groothuiswijk in Verrebroek. Het gaat om een bestaande woonwijk van vijftig grondgebonden sociale woningen, met aanpalend een nog onbebouwd terrein gelegen in woonuitbreidingsgebied (5ha). De wijk werd gebouwd in de jaren 1970. De woningen zijn nog bewoonbaar en te renoveren naar de energiestandaard E60. Het is onduidelijk of deze woningen ook de ambitie om in 2050 klimaatneutraal te zijn, kunnen waarmaken.

Hoewel Verrebroek een buitengemeente is, betreft het hier een gegeerde ligging en is de haven als directe buur een troef op het vlak van werkgelegenheid. In het verleden werd een verkavelingsplan opgemaakt voor het aanpalende woonuitbreidingsgebied, maar dit voorzag een bebouwing met een honderdtal rijhuizen en halfopen bebouwing. De opdrachtgever wenst daarvan af te zien en op deze terreinen een woningmodel te ontwikkelen met toekomst. Dit betekent compacte volumes en gestapelde woningen, met een casco dat een lange levensduur heeft. Er wordt gezocht naar een mix van woninggroottes en een concept dat aanpassingen in de toekomst mogelijk maakt. Een compacte bebouwing wordt beoogd, met drie of vier bouwlagen, waardoor eenzelfde aantal woningen door hun geringe footprint slechts een kwart of maximaal een derde van het gebied innemen. Daardoor zal er finaal open ruimte beschikbaar blijven voor landbouw en/of tuinbouw in korte keten.

Alleen om een innovatief, CO2-neutraal woonmodel ingang te doen vinden is het bebouwen van een greenfield nog aanvaardbaar. Doel is hier een woonensemble te creëren dat ertoe bijdraagt om Vlaanderen klimaatneutraal te maken. Het masterplan moet ook een fasering mogelijk maken, waarbij in eerste instantie een fase van maximaal vijftig woningen wordt uitgevoerd. Die fase moet ook een eindfase kunnen zijn. Het concept moet ook model kunnen staan voor de vervanging van de bestaande vijftig huizen, indien op termijn vervanging ervan op deze locatie nog aangewezen is.

Dit nieuwe woonmodel vraagt om een ‘dorpsstedelijke’ architectuur: een architectuur die probeert de noodzakelijke densiteit te vertalen naar de kwaliteiten en charmes van het wonen in een dorp. De ontwerpers dienen de hogere dichtheid te verzoenen met de schaal en de morfologie van het polderdorp, en zo een positieve bijdrage te leveren aan de identiteit van Verrebroek.

Selectiecriteria

• de algemene ontwerpmatige deskundigheid met betrekking tot de projectopdracht
• de vakbekwaamheid
• de relevante ervaring

Gunningscriteria

1. De kwaliteit van de concept- en visievorming en het ontwerpend onderzoek in het licht van de ambities en verwachtingen van de opdrachtgever zoals ze geformuleerd zijn in het bestek
   a. in een ruim maatschappelijk kader 
   b. meer functioneel toegepast op de praktische eisen van de gebruiker
2. De aanpak van de integrale duurzaamheid
3. De raming van de projectkost met inbegrepen een raming van de in het proces geplande prestaties van de diverse gevraagde deskundigen binnen het forfaitair ereloon
4. De teamsamenstelling
5. De procesgerichtheid en procesbereidheid

De gewichten van de criteria zijn respectievelijk als volgt: 4 / 3 / 2 / 1 / 1, subcriteria hebben hetzelfde gewicht