Ruiselede - De Zande

Een sterk veranderde visie op het pedagogische concept en een behoud en herstel van de monumentale setting vormen het uitgangspunt van dit ontwerp. Daarnaast is een hoge mate van standaardisatie enorm belangrijk voor de opdrachtgever. Op basis van deze gegevens groeide dit ontwerp vanuit een algemene aanpak van logische ontsluiting van de afdelingen en een overzichtelijke verbinding tussen de afdelingen onderling en de rest van het gebouw. Het ontwerp werd opgevat als vijf generieke units en een specifieke instapunit. Belangrijk voor de ontwerper zijn volgende vijf punten:

• het ontwerpen van een gebouw zonder gangen door het openbreken van de scheiding tussen de slaapzone en de woonzone.
• het logisch aaneenschakelen van verschillende ruimtes tot een “microkosmos”.
• het voorzien van een toezichtspost centraal in de woonruimte zodat korte zichtlijnen ontstaan.
• het realiseren van twee woonkamers en extra ruimtes in de nabijheid van de toezichtspost per leefeenheid.
• het ontwerpen van kamers aan de periferie

Specifiek voor de onthaalleefgroep wordt de ruimte onder het dak optimaal benut voor het creëren van een leefruimte met geïntegreerde buitenruimte in de vorm van een patio.

Voor de kamers wordt privacy vooropgesteld in combinatie met het scheppen van een hotelsfeer.

De selectiebeslissing kan op eenvoudig verzoek bekomen via bouwmeester@vlaanderen.be.  

De afdeling Gemeenschapsinstellingen van het agentschap Jongerenwelzijn beoogt een grondige renovatie van een aantal units van campus Ruiselede, opdat een volwaardige en eigentijdse dienstverlening verder kan worden gegarandeerd.

In 1836 bouwde de „Société de Bruges pour la Fabrication du Sucre de Betteraves” - onder impuls van het jonge België - een suikerfabriek in het Sint-Pietersveld te Ruiselede. Het prestigieuze project, ondergebracht in een imposant complex in  neoclassicistische fabrieksarchitectuur, kelderde nog dat eerste jaar omdat de arme zandgrond ongeschikt was voor de bietenteelt. In 1849 werden de gebouwen door de overheid, met algemeen inspecteur van de gevangenissen Edward Ducpétiaux als inspirator en architect Joseph Dumont als deskundige in de gevangenisbouw, met een minimum aan middelen heringericht tot hervormingsschool voor ‘criminele en verwaarloosde kinderen’. De oorspronkelijke gebouwen met de aangrenzende hoeve zijn volledig beschermd, evenals het omliggende landschap. De doelgroep en opdracht evolueerden mee met de tijd en momenteel worden in gemeenschapsinstelling De Zande, campus Ruiselede 80 jongens residentieel begeleid na een plaatsing door de jeugdrechter.

De opdracht betreft een totale  renovatie van ongeveer 4500 m² vloeroppervlakte en eventueel een geïntegreerde nieuwbouw van 300 m² vloeroppervlakte. Ook van belang zijn een bouwtechnische verbetering van de brandveiligheid, een betere klimaat- en energiebeheersing, conceptuele en materiële duurzaamheid, een efficiënt maar discreet veiligheidsconcept, kwalitatieve concepten voor leefgroepen met hun diverse functies (keuken, kamers, leef- en woonruimte, ontspanning…) en voldoende sportinfrastructuur. Alle ingrepen zijn onderworpen aan de goedkeuring van het agentschap Onroerend Erfgoed, in uitvoering van de geldende klasseringsbesluiten. De uitvoering van de werken moet gefaseerd gebeuren, met het oog op de beschikbare kredieten en het behoud van het wettelijk voorziene aantal opnameplaatsen.

De evolutie in maatschappelijke opdracht en pedagogisch programma van een gemeenschapsinstelling kent meerdere dimensies. De uitdaging bestaat erin deze - inclusief een aantal schijnbare dualiteiten of spanningsvelden - passend te vertalen in de te renoveren infrastructuur van de units. Zo spelen belangrijke aspecten van vrijheidsberoving en veiligheid, die zich evenwel niet vertalen in detentie, met het oog op de hulpverleningsopdracht. Daarnaast ondersteunt de infrastructuur een sterk gestructureerd, residentieel pedagogisch regime dat optimaal wordt verzoend met de rechten van de jongeren. Deze zijn vervat in  het Decreet Rechtspositie voor Minderjarigen (DRPM) en vertaald naar bevindingen en aanbevelingen uit de recente doorlichting door het agentschap Zorginspectie. Bij de renovatie moet ook rekening worden gehouden met de differentiatie van het aanbod aan de hand van diverse hulpverleningsmodules (onthaal, time-out, diagnose, begeleiding en behandeling). Deze modules worden georganiseerd in leefgroepvorm (units). De toekenning van een module aan een bepaalde unit is evenwel tijdelijk en moet op termijn omkeerbaar zijn. Vervolgens situeren de hulpverleningsacties en -activiteiten zich op de as binnen-buiten en zijn een veelheid aan externe partners/actoren betrokken bij het hulpverleningstraject. Deze externen komen bovendien heel regelmatig binnen de instelling voor overleg en individuele activiteiten. Tenslotte worden activiteiten en de werking van een unit/leefgroep georganiseerd met de volledige groep, met subgroepen en/of individueel. Deze activiteiten kunnen gebeuren onder toezicht, maar evengoed via monitoring op afstand. Ook dat moet worden gefaciliteerd door de gerenoveerde infrastructuur.

De opdrachtgever wenst voor deze opdracht een team aan te stellen dat uitgebreide aandacht heeft voor de opgelegde timing en het beschikbare budget en dat de verschillende studieonderdelen zoals architectuur, stabiliteit en technieken kan integreren in één geheel.