Antwerpen - Linkeroever Antwerpen

De wijk Europark heeft een grondige facelift ondergaan om sociale samenhang tussen de verschillende daar aanwezige generaties en culturen te bevorderen via nieuwe infrastructuur gericht op wonen, zorg, cultuur en maatschappelijke ontplooiing, onderwijs en opvang. Drager van het project is de publieke ruimte. Andere op het terrein aanwezige partijen sluiten aan en vergroten het momentum van de stadsvernieuwing. De opdrachtgevers staan doorheen een lang en complex proces pal voor goede architectuur.

IGLO is een project met een lang procesverloop, waarbij vanaf het vroegste beleidsvoornemen tot het eindresultaat de doelstellingen overeind bleven, wat getuigt van een sterke regie. Verschillende stadsdiensten met eigen investeringsprogramma’s stemmen hun plannen op elkaar af. Het project getuigt van participatief denken en werken in alle fasen van het project, zowel vanuit de rol van de opdrachtgever binnen de stad als vanuit de stadsdiensten naar de bewoners toe.

Aangesteld via de Open Oproep tekende Technum voor het masterplan en de inrichting van de openbare ruimte, en het was als ingenieursbureau betrokken bij de architectuuropdrachten. De ontwerpers van de verschillende bouwprojecten (architecten De Vylder Vinck Taillieu, De Smet Vermeulen architecten, Tom Thys architecten) hadden een sterke inbreng in het masterplan, zodat alle bouwprogramma’s vanaf het begin doorgedacht waren en in het masterplan verankerd zaten.

Dit project werd uitgeroepen tot één van de drie laureaten bij de Prijs Wivina Demeester voor excellent bouwheerschap.

Bekijk hier de webpagina van de stad Antwerpen voor dit project

IGLO-project als hefboom

Het IGLO-project staat niet op zich. Het IGLO-project inzetten als hefboom voor de verdere herwaardering van Europark is cruciaal. Een verdere transformatie van het Europark op middellange termijn moet gericht zijn op vier pijlers:

Versterken van de bestaande zorgcluster:

Op termijn kan de behoefte ontstaan om programma’s van de zorgcluster uit te breiden. Bijvoorbeeld de uitbreiding van het dienstencentrum of jeugdcentrum, nood aan extra levensloopwoningen in de wijk…Het masterplan moet onderzoeken op welke manier deze toekomstige aanpassingen aan het IGLO-programma een plaats kunnen krijgen.

Aantrekken van programma buiten de zorgsector dat een meer gedifferentieerd gebruik door een meer gedifferentieerde groep van gebruikers verder kan stimuleren:

Er moet gezocht worden naar programma’s die een interessante wisselwerking kunnen aangaan met het ruimtelijke en sociale milieu van het Europark in zijn geheel en het IGLO-programma in het bijzonder. Eén van de uitdagingen van het masterplan is nagaan of er nog mogelijkheden zijn voor de realisatie van andere programma’s op de site nadat het IGLO-programma gerealiseerd is. Hieronder een niet limitatieve opsomming van een aantal programma’s die een duidelijke meerwaarde voor de site kunnen betekenen:

− Kringloopwinkel en –atelier: het publiek dat aangetrokken wordt door een kringloopwinkel is zeer divers van aard. De koppeling van een atelier/herstelplaats aan deze winkel maakt het mogelijk om er een opleidingsluik aan te koppelen. –

 Bedrijvencentrum (cfr. bedrijvencentrum Noord-Oost Antwerpen): een bedrijvencentrum trekt starters aan binnen zeer verschillende sectoren van de economie. Zo kunnen bijvoorbeeld mensen die binnen de creatieve sector werken een interessante meerwaarde leveren aan het sociale milieu in Europark. Er kunnen projecten opgestart worden vanuit bedrijfjes in het bedrijvencentrum voor de wijk.

− Stadsklassen: Het op een bijzondere manier leren kennen van de stad door jongeren. Tegelijkertijd kan het organiseren van stadsklassen in Europark een introductie zijn van het het intergenerationele project bij andere scholen over heel Vlaanderen of zelfs nog ruimer.

− Jeugdherberg: Op wandelafstand van het centrum van de stad gelegen. Trekt een zeer divers en multicultureel publiek aan.

− Andere kleine programma’s (internetcafé, ruimte voor zelfstandigen …)

Differentiëren en opwaarderen van het huidige woningaanbod:

Het huidige woningaanbod in Europark bestaat bijna volledig uit sociale woningen. In heel wat gebouwen zijn er zeer kleine wooneenheden en is er een weinig kwalitatieve ontsluiting van deze woningen in het gebouw (zeer lange en donkere gangen). Het gebrek aan kwaliteit heeft geleid tot een concentratie van minder gegoeden in deze wijk. Een doorbreking van deze situatie is slechts mogelijk indien ook andere woonmilieus worden aangeboden. We denken hierbij vooral aan een gefaseerde strategie om delen van de appartementen in de woontorens te transformeren tot koopwoningen of huurappartementen in de private sector. Dit betekent minder maar kwalitatievere woningen in Europark

Kwalitatieve inrichting van de publieke ruimte:

Met het IGLO-project wordt een aanzet gegeven tot de opwaardering van de publieke ruimte binnen Europark. Dit moet zeker verder gezet worden in het streven naar een globale verbetering van deze wijk.

De opdracht bestaat uit 2 delen.

Eerst wordt een stadsontwerp gemaakt voor de site. Het intergenerationeel concept moet fysiek vertaald worden in een strategisch stadsontwerp. Daarna wordt de architectuuropdracht voor het bouwen van de onderdelen van het intergenerationeel concept toegewezen aan de ontwerpers in opdracht van iedere inrichtende partner, namelijk de stad Antwerpen, OCMW Antwerpen, c.v. Huisvesting en ‘Lerende Stad’.

Het intergenerationeel concept is in februari 2004 goedgekeurd door het college. Het project steunt op 3 beleidsterreinen voor intergenerationeel werk of intergenerationele ontmoeting:

• De pedagogische gemeenschap: in onderwijs en kinderopvang worden ouderen ingezet als helpers en mentoren
• Wonen, zorg en ontplooiing voor personen met verminderde zelfredzaamheid (voornamelijk ouderen)
• De openbare ruimte: jongeren en ouderen gaan met elkaar in gesprek over conflicten, belangen en omgangsvormen in de wijk waarin zij wonen.

Telkens kan het intergenerationele ook een intercultureel karakter hebben. Het stadsontwerp bestaat uit meerdere deelprojecten, nl. een kinderdagverblijf en basisschool, rust en verzorgingscentrum, een dienstencentrum, 50 sociale woningen voor ouderen en een jeugdcentrum. De publieke ruimte vormt een onlosmakend onderdeel van de opdracht. De deelprojecten hebben respectievelijke bouwheren: lerende stad, het OCMW, de sociale huisvestingsmaatschappij cv huisvesting en de stad Antwerpen. De planningscel van stadsontwikkeling regisseert dit proces en werkt momenteel, in samenwerking met cv Huisvesting, binnen het Europese Interreg IIIb project IMAGE, aan een masterplan waarin een strategische ruimtelijke visie voor Europark wordt uitgewerkt.

In het intergenerationeel project Linkeroever vinden meerdere actoren elkaar op grond van een gemeenschappelijk en herkenbaar belang; het bevorderen van de sociale samenhang.