Laureaat: Manuel de Solà-Morales
In december 2019 werden het vernieuwde ondergrondse metrostation en de nieuwe tramlijn ‘Noorderlijn’ voor het publiek opengesteld. Het nieuwe Operaplein was reeds toegankelijk maar krijgt nu ook een bovengrondse tramhalte. De ontwerpopdracht voor zowel het nieuwe operaplein, de ondergrondse ruimten als de directe omgeving, werd via een Open Oproep gegund.
De jury van deze Open Oproep dateert van eind 2004. Er werd toen gekozen voor de Spaanse architect Manuel De Solà-Morales omdat zijn visie het beste aansloot bij de verwachtingen om op deze plek de infrastructurele noden te verknopen met een kwalitatieve stedelijke ruimte, zowel in de ondergrondse knoop van tunnel, parking en metrostation als op het plein erboven en de aansluitende De Keyserlei en Franklin Rooseveltplaats.
Met zijn strategie om ook de ondergrondse publieke ruimte via daglicht, doorzichten en ruimte te verbinden met de bovengrond had Vlaanderen al kennisgemaakt in de Leuvense stationsomgeving. Op dergelijke knooppunten van mobiliteit moet de technische infrastructuur gecombineerd worden met het publieke leven, het functionele met het aangenaam verblijven op het plein.
Ook de heraangelegde De Keyzerlei behoort tot die publieke ruimte. Ze is al sinds 2012 in gebruik, het jaar waarin de Spaanse architect op 73-jarige leeftijd overleed. Hij ontwierp de heraanleg en het ronde paviljoen als toegang tot het metrostation ‘Opera’. Zijn team zette de opdracht verder. De werken aan de Rooseveltplaats zijn nog volop in uitvoering en ook de verbouwing van de Antwerp Tower tot woontoren zorgt nog voor een werfzone.
Het plein vormt niet alleen een centrale plek in de publieke ruimte van Antwerpen, als kruispunt van de Meir en de 19de-eeuwse boulevard van de Leien; het is ook een belangrijke knoop van verschillende vervoersmodi, waar een hoogwaardige stedelijke verblijfsruimte op de begane grond gerealiseerd werd. Een dergelijke complexe opdracht vraagt tijd, zowel in de planningsfase als in de uitvoering. Ondergronds wachten nog de parking en de autotunnel op de opening, aangekondigd voor april 2020. De tijdelijke ‘knip’ van de Leien voor het autoverkeer zal dan tot het verleden behoren. De Antwerpenaar zal kunnen kennismaken met de grote ondergrondse ruimte, de reden waarom er geen bomen op dit plein kunnen wortelen.
Ondanks het lange planningstraject valt het op dat het ontwerp van Manuel De Solà-Morales voor de bovengrondse pleinaanleg en de ronde lichthapper van de metro-ingang nog opvallend veel gelijkenis vertonen met het ontwerp van destijds. Ter hoogte van de Kipdorpbrug verschilt het uiteindelijke resultaat van het eerste concept omdat daar de archeologische resten van de 700 jaar oude Kipdorpbrug, het bastion en de stadsmuur, restanten van de Spaanse omwalling van Keizer Karel V, werden opgegraven en zichtbaar gelaten. Zo komen een eeuwenoude en een splinternieuwe infrastructuurknoop samen.
ber 2019 werden het vernieuwde ondergrondse metrostation en de nieuwe tramlijn ‘Noorderlijn’ voor het publiek opengesteld. Het nieuwe Operaplein was reeds toegankelijk maar krijgt nu ook een bovengrondse tramhalte. De ontwerpopdracht voor zowel het nieuwe operaplein, de ondergrondse ruimten als de directe omgeving, werd via een Open Oproep gegund.
De jury van deze Open Oproep dateert van eind 2004. Er werd toen gekozen voor de Spaanse architect Manuel De Solà-Morales omdat zijn visie het beste aansloot bij de verwachtingen om op deze plek de infrastructurele noden te verknopen met een kwalitatieve stedelijke ruimte, zowel in de ondergrondse knoop van tunnel, parking en metrostation als op het plein erboven en de aansluitende De Keyserlei en Franklin Rooseveltplaats.
Met zijn strategie om ook de ondergrondse publieke ruimte via daglicht, doorzichten en ruimte te verbinden met de bovengrond had Vlaanderen al kennisgemaakt in de Leuvense stationsomgeving. Op dergelijke knooppunten van mobiliteit moet de technische infrastructuur gecombineerd worden met het publieke leven, het functionele met het aangenaam verblijven op het plein. Ook de heraangelegde De Keyzerlei behoort tot die publieke ruimte. Ze is al sinds 2012 in gebruik, het jaar waarin de Spaanse architect op 73-jarige leeftijd overleed. Hij ontwierp de heraanleg en het ronde paviljoen als toegang tot het metrostation ‘Opera’. Zijn team zette de opdracht verder. De werken aan de Rooseveltplaats zijn nog volop in uitvoering en ook de verbouwing van de Antwerp Tower tot woontoren zorgt nog voor een werfzone.
Het plein vormt niet alleen een centrale plek in de publieke ruimte van Antwerpen, als kruispunt van de Meir en de 19de-eeuwse boulevard van de Leien; het is ook een belangrijke knoop van verschillende vervoersmodi, waar een hoogwaardige stedelijke verblijfsruimte op de begane grond gerealiseerd werd. Een dergelijke complexe opdracht vraagt tijd, zowel in de planningsfase als in de uitvoering. Ondergronds wachten nog de parking en de autotunnel op de opening, aangekondigd voor april 2020. De tijdelijke ‘knip’ van de Leien voor het autoverkeer zal dan tot het verleden behoren. De Antwerpenaar zal kunnen kennismaken met de grote ondergrondse ruimte, de reden waarom er geen bomen op dit plein kunnen wortelen.
Ondanks het lange planningstraject valt het op dat het ontwerp van Manuel De Solà-Morales voor de bovengrondse pleinaanleg en de ronde lichthapper van de metro-ingang nog opvallend veel gelijkenis vertonen met het ontwerp van destijds. Ter hoogte van de Kipdorpbrug verschilt het uiteindelijke resultaat van het eerste concept omdat daar de archeologische resten van de 700 jaar oude Kipdorpbrug, het bastion en de stadsmuur, restanten van de Spaanse omwalling van Keizer Karel V, werden opgegraven en zichtbaar gelaten. Zo komen een eeuwenoude en een splinternieuwe infrastructuurknoop samen.
Antwerpen OO06b25
Conceptontwerp voor de herinrichting van de publieke ruimte Opera, Rooseveltplaats en ruimte -1 Opera te Antwerpen