4. Nieuwe coalities voor het wonen - Turnhout

Vlaanderen heeft een diepgewortelde traditie van individueel wonen. Een eigen stuk grond met daarop een eigen huis. Het gevolg is een voortschrijdende verkaveling van het territorium. De versnippering van de grond zet een rem op de vernieuwing van het wonen. Het bemoeilijkt initiatieven van collectief wonen en collectief opdrachtgeverschap. Modellen die elders in Europa of de wereld hun waarde hebben bewezen, zoals grondbanken, land trust communities (CLT’s) of bouwgroepen, zijn zeldzaam of zelfs onbestaande in Vlaanderen. Er bestaan nauwelijks precedenten om zulke juridische constructies binnen de Vlaamse context in goede banen te leiden. We zijn beland in een vicieuze cirkel waaraan het moeilijk ontsnappen is. Het ideaal van het individuele wonen heeft de grond versnipperd en de versnippering van de grond bestendigt de traditie van het individuele wonen.

We staan dus voor de uitdaging om de dwang van de kavel – als het kwantum of de kleinste ondeelbare eenheid van de ruimte – te neutraliseren, of tenminste voor even tussen haakjes te plaatsen. Op die manier kan een kaveloverschrijdend project ontstaan. Dat is precies de inzet van het Pilootproject Schorvoort in Turnhout.

Schorvoort is een typische suburbane woonwijk. Ze ligt even ten zuiden van Turnhout, geprangd tussen de ring, de autosnelweg en een invalsweg. In de eerste helft van de vorige eeuw was het nog een landbouwgehucht in de vruchtbare vallei van de Aa. Vanaf de jaren 1960 viel het gebied ten prooi aan de verkavelingsdrift. De Turnhoutse Maatschappij voor de Huisvesting (vandaag SHM De Ark) kon de hand leggen op goedkope gronden en bouwde er twee sociale woonwijken: een klassieke verkavelingswijk (de Witte Wijk, 1965-1979) en een opmerkelijk experiment waarbij woningen als een hoefijzer zijn geschakeld rond een collectieve binnentuin (Den Brandt, 1974). In het kielzog van de sociale woningbouw ontstonden velden van private verkavelingen en generieke lintbebouwing.

Vandaag is Schorvoort een onsamenhangende woonwijk. Het is een enclave die door de weginfrastructuur afgesneden is van de stad. De bevolking veroudert, maar er zijn weinig of geen voorzieningen, zorgaanbod of aangepaste woningen om de vergrijzing op te vangen. Velen vrezen dat ze hun vertrouwde wijk zullen moeten verlaten wanneer ze niet meer goed te been zullen zijn. Er is nog heel wat groene, open ruimte, maar die is vaak ontoegankelijk voor de bewoners. De Aa is niet enkel weggestopt in ondergrondse kokers, de vroegere levensader van het gehucht is ook verdwenen uit het collectieve geheugen van de bewoners. Het Pilootproject moet niet van nul beginnen. De stad Turnhout is reeds ettelijke jaren bezig met een denk- en planningsproces dat een nieuwe toekomst uittekent voor de wijk. Ze werkte hiervoor samen met de onderzoeksgroep Planning en Ontwikkeling van de KU Leuven. Het plan Schorvoort Morgen (2011) kiest resoluut voor de zachte aanpak. Het is geen klassiek masterplan, maar een tienpuntenplan dat tot stand kwam na een intensief participatie- en inspraaktraject met de bewoners. Speerpunten

Lees meer in download

4. Nieuwe coalities voor het wonen - Turnhout De Ark NVSO

Vandaag is Schorvoort een onsamenhangende woonwijk. Het is een enclave die door de weginfrastructuur afgesneden is van de stad. De bevolking veroudert, maar er zijn weinig of geen voorzieningen, zorgaanbod of aangepaste woningen om de vergrijzing op te vangen. Er is nog heel wat groene, open ruimte, maar die is vaak ontoegankelijk voor de bewoners en de Aa is weggestopt in ondergrondse kokers.

projectpartners
  • OCMW Turnhout
  • Stad Turnhout
  • BVBA Bergbeemden
  • Fam. Verstraelen 
Ontwerpteam
  • Trans
  • Something Fantastic
  • Monadnock
  • Marleen Goethals 
JURIDISCH EXPERT (EXTERN)

Wim Rasschaert, advocaat 

PROJECTREGISSEUR

Bruno De Meulder 

Projectgebied

22 ha

woongelegenheden

±600

DICHTHEID

25w/ha

download

Nieuwe coalities voor het wonen

PPW MP4