AWDI

De-Institutionalisering is een leidend principe in de zorg en ondersteuning voor burgers met een handicap en staat centraal in het realiseren van inclusie en vermaatschappelijking. Met de Academische Werkplaats De-Institutionalisering verruimen we de blik van een focus op (louter) locatie naar een sociaal-ruimtelijk perspectief.

Wat is de AWDI?

De-institutionalisering fungeert als een sleutelbegrip in de ontwikkeling van beleid en praktijk voor personen met een handicap in Vlaanderen. Met de AWDI omarmen we een sociaal-ruimtelijk perspectief op de-institutionalisering als alternatief op de vigerende invulling van de-institutionalisering. De dominante opvatting van de-institutionalisering focust op het (fysiek) ontmantelen van (semi-)residentiële voorzieningen. Via het sociaal-ruimtelijk perspectief gaan we verder en focussen we, aanvullend op het belang van de ‘locatie’ en architectuur, ook op het belang van ‘autonomie’ (begrepen als inter-afhankelijkheid) en ‘professionaliteit’ om de-institutionalisering proactief te realiseren.

We doen dit via het ondersteunen van innovatie en experiment, in nauwe samenwerking met beleid en praktijk, via procesbegeleiding, sociaal-ruimtelijk (actie-)onderzoek, lerend netwerken, en het actief ontsluiten van kennis om interessante (nieuwe en reeds bestaande) praktijken als bron van inspiratie en evaluatie te laten fungeren. Om dit te realiseren werken we als kernteam samen met het VAPH en met het Team Vlaams Bouwmeester om deze platformfunctie vorm te geven.

De AWDI is opgestart in maart 2022 en wordt gefinancierd door het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH).

Visie

De-institutionalisering wordt internationaal gekaderd als hefboom voor de realisatie van inclusie voor burgers met een handicap. Niettemin is de invulling van het begrip de-institutionalisering zowel in internationale als Vlaams kringen gecontesteerd.

Met de AWDI werken we aan het overstijgen van de dichotomie tussen het ‘te vermijden gesegregeerde leven’ in residentiële, institutionele contexten en het ‘als wenselijk beschouwde inclusief leven’ in de gemeenschap. We focussen op institutionele logica’s, professionele cultuur en organisatiestructuur die – ook in kleinschalige of community-based initiatieven – zeer bepalend en repressief kunnen zijn. Immers: onderzoek toont aan dat personen met een handicap die fysiek in de gemeenschap zijn geïntegreerd niet per definitie de ervaring hebben er in de samenleving bij te horen of de noodzakelijke professionele ondersteuning (kunnen) krijgen. Ook bestaat het risico dat de meest kwesbare burgers uit de boot vallen en zo de facto worden geëxcludeerd van het beoogde inclusie-beleid.

Het sociaal-ruimtelijk perspectief omarmt dus een analysekader waarin 3 met elkaar gerelateerde ‘werven’ bijdragen aan de-institutionalisering

Meer informatie over onze visie en achtergrond.

Historiek

De AWDI is opgestart in maart 2022 en kan terugblikken op een lange voorgeschiedenis. Sinds 2010 wordt ‘vermaatschappelijking van de zorg’ expliciet gepromoot in het welzijns- en zorgbeleid. Deze welzijnshervorming benadrukt de kracht van het engagement en de warme solidariteit in onze samenleving, en bevestigt expliciet het belang van de implementatie van principes van de-institutionalisering, inclusie en gemeenschapsgerichte zorg.

De AWDI vindt kiemen in deze beleidshervorming, en focust van bij de start expliciet op de verknoping van het welzijns- en zorgbeleid met het woon- en omgevingsbeleid.

De Pilootprojecten Onzichtbare Zorg waar gefocust werd op innoverende zorgarchitectuur in de ouderenzorg.
De Atelierreeks Take Care! als een verdere terreinverkenning van de beoogde vernieuwing in diverse zorgwerkvelden (zorg voor burgers met een handicap, jeugdzorg, geestelijke gezondheidszorg en ouderenzorg). De focus op innovatieve zorgarchitectuur werd verruimd aan de hand van een sociaal-ruimtelijk perspectief, dat focust op de vraag wat ruimte met mensen doet, en wat mensen met ruimte doen.
Het onderzoek ‘Ruimte voor Zorg’ waarin, in opdracht van het VAPH, een reflectie- en inspiratiekader voor de-Institutionalisering werd ontwikkeld.

Lees de uitgebreide terugblik