03. Sint-Katherina-Lombeek - verkaveling

opkavelen

Hier woon je al heel je leven. Je huis, je kavel, voortuin erbij. Jouw kleine land een eiland. Langzaam glimlach ook jij naar wat rondom verandert.

Sint-Katherina-Lombeek is een deelgemeente van Ternat in het Pajottenland. De verkavelingswijk waarrond wij werkten stamt uit de jaren 1970. Het is een rustige wijk met voornamelijk fermettes, waar alle straten met elkaar verbonden zijn en zorgen voor een geborgen gevoel.

Bij ons bezoek waren er weinig mensen op straat, wel passeerden er geregeld auto’s aan hoge snelheid. Het viel ons op hoe sterk individualiteit er primeert. Dit is zichtbaar in de duidelijke grenzen tussen publiek en privaat, gevormd door hagen, hekken en muurtjes in allerlei formaten. Ook de voortuinen en ongedefinieerde stroken ervoor worden naar hartenlust door de bewoners ingevuld: van volledig verhard (als parkeerplaats) tot beplant of gedecoreerd. Als de bewoners zich verplaatsen, stappen zij uit hun woning rechtstreeks de oprit op en rijden weg met hun auto. Er is hierdoor geen mogelijkheid tot ontmoeting met de buren. Ook zijn er twee publieke grasvelden die vrijwel niet gebruikt worden, omdat iedereen een eigen tuin heeft.

Het canvas van de fotomontage is opgebouwd uit vier afzonderlijke beelden van Michiel De Cleene, die verschillende straten en zichten van de bestaande verkaveling laten zien. Door deze beelden te combineren, ontstaat een nieuw geheel. Dit benadrukt enerzijds de typische verkavelingsstraat met woningen eromheen. Anderzijds hebben wij ervoor gekozen om de collectieve open ruimte op de voorgrond te plaatsen om zo het belang ervan te duiden.

Het beeld nodigt uit een kritische blik te werpen op het individualisme in de Vlaamse verkaveling. Zo blijft de scherpe grens tussen publiek en privaat behouden. De percelen vormen ‘eilanden’ waar de bewoners vrij spel hebben. In tegenstelling tot het publieke domein is de impact van ontwerpers op de individuele kavels inderdaad beperkt. Daarnaast willen we enkele kansen in de verf zetten zoals bijvoorbeeld collectieve woonvormen, het stimuleren van ontmoeting, het klimaatrobuust maken van het publieke domein en verdichting. Deze verdichting vraagt om meer collectieve en groene voorzieningen, die eveneens als ontmoetingsplekken kunnen dienen. Door een buurtschuur toe te voegen aan de collectieve ruimte, wordt die meer dan een grasveld.

De omvorming van de individuele woningen tot meergezinswoningen verhoogt de densiteit en motiveert het gebruik van de collectieve voorzieningen in de wijk. Het verdichten van de Vlaamse verkaveling en het toevoegen van collectieve ruimte geeft de populaire woondroom een nieuwe toekomst.