Kortrijk - Tentoonstellingssite

Voor deze opdracht vormt Barozzi Veiga, Tab Architecs en Koplamp een samenwerking met Silghem & partners (stabiliteit), studiebureau Boydens (technieken), Daidalos-Peutz (akoestiek) en Madoc (scenografie).

De studieopdracht voor een kunst- en tentoonstellingssite in de Groeningeabdij te Kortrijk werd gegund aan de tijdelijke vereniging Barozzi / Veiga, Koplamp-Architecten, Tab Architects. Het ontwerpteam stelt een sterk en helder project voor. Door enkel de historische en karakteristieke gebouwen te behouden en door de toevoeging van één nieuw volume wordt de site overzichtelijk en leesbaar. De recente nieuwbouwvolumes worden afgebroken. De drastische ingreep is te verantwoorden omdat ze een heldere organisatie van het volledige complex teweegbrengt. De historische, karakteristieke gebouwen blijven behouden en komen in een nieuw licht te staan door de toevoeging van een eigentijds en markant volume.

Het nieuwe volume heeft de vorm van een hoge schuur en verwijst naar de volumes en daken van de historische Groeningeabdij. Het vormt een echte eyecatcher in het Begijnhofpark die bezoekers als een fascinerende magneet kan aantrekken. Het openwerken van de doorgang naar de Groeningestraat zorgt voor een nieuwe kwalitatieve verbinding. De tentoonstellingsruimte wordt ondergronds ingericht, wat resulteert in minder ruimtebeslag op niveau van het maaiveld en meer ruimte voor het park.

Het ontwerpteam toont verschillende mogelijkheden m.b.t. de organisatie, werking en interactie van en tussen het (stads)café-restaurant, de ingang en de museumshop. Het team benadert de gehele site als een huis met opeenvolgende kamers, elk met een eigen atmosfeer. Alle kamers krijgen een inhoudelijk programma. Samen vormen ze een gelaagde presentatie die het overkoepelende verhaal over identiteit brengt.

Zo wordt het dormitorium een plaats om te (ver)blijven, waar deelpresentaties en verhalen kunnen worden verteld. De doorgang tussen dormitorium en kapel wordt opgeladen met een omvangrijke collectiepresentatie die mogelijkheden biedt voor een kinderparcours en die al dan niet doorkijken kan bieden naar de aanpalende stockageruimte. De kapel wordt hersteld en ingezet als rustige plek waar collectiestukken of tijdelijke presentaties worden getoond, al dan niet in combinatie met beweging. De ambitie is om alle bezoekers te verleiden en mee te nemen op een ontdekkingstocht langs een op het eerste gezicht verborgen parcours.

Project binnen het Onroerenderfgoedbesluit, zie belangrijke opmerking onderaan.

Kortrijk is een stad met een rijk verleden van creatief ondernemerschap. Innovatie, vormgeving en maakindustrie zijn sleutelwaarden voor de regio. Dit vertaalde zich onlangs in erkenning als ‘UNESCO Creative City’. Deze dynamiek is ook zichtbaar en voelbaar in de stadsontwikkeling. Het historisch centrum wordt nieuw leven ingeblazen. De heraanleg van de site Begijnhofpark vormt het sluitstuk van deze vernieuwing, die eerder resulteerde in de heraanleg van de Grote Markt, de verlaging van de Leieboorden, de nieuwe Houtmarkt, de aanpak van het winkelwandelgebied en de restauratie van het Begijnhof, allemaal op wandelafstand van de projectsite. De Groeningeabdij in dit park - nu streekbezoekerscentrum en belevingscentrum Kortrijk 1302 - is toe aan een herbestemming en make-over. Aanleiding voor de opdracht is de nieuwe strategische richting die bepaald wordt voor een eigentijdse kunst- en tentoonstellingssite, met een brede invulling van het thema ‘identiteit’ als rode draad. 

Op de site van de Groeningeabdij wordt een nieuw museum ontwikkeld dat het DNA van Kortrijk, creatieve stad aan de Leie, uitstraalt en ondersteunt. Het museum is een open huis en platform dat beeldende kunst en vormgeving verbindt over de grenzen van tijden en culturen heen. Als bruisend atelier zal het experimenteren en ruimte creëren voor meerstemmigheid, inspiratie, reflectie en verdieping. De combinatie van aantrekkelijke tijdelijke en permanente presentaties met bijkomende functies die drempelverlagend werken, zoals een gezellig museumcafé met parkterras, workshopruimtes en een museumshop, moet ervoor zorgen dat een breed publiek zijn weg vindt naar het museum. Daarnaast worden de praktische noden en gebruikelijke museumfuncties aangepakt zoals onthaal, werkplek, berging, vestiaires en sanitair. Dit in een gastvrije, inclusieve en kindvriendelijke aanpak. Met de Academie naast de deur en samen met Kortrijkse (cultuur)organisaties heeft de site een enorm potentieel om een leidende rol op te nemen in de vernieuwingsdynamiek als centrale hub voor beeldende kunsten.  

De Groeningeabdij als beschermd monument werd eind vorige eeuw grondig gerenoveerd en uitgebreid met een nieuwbouw. De ambitie om een museum te zijn dat nieuwe rollen opneemt en buiten de lijntjes durft te kleuren, vraagt om de site ruimtelijk te herbekijken: situering, doorbreken en creëren van ruimtes, inrichting en invulling. We zoeken een compacte benadering door een efficiënt gebruik van de ruimtes en een logische inplanting van de museumfuncties. Hierdoor hopen we de beschikbare ruimte maximaal te benutten. Tevens zou hierin een oplossing moeten gevonden worden voor de nood aan een ruimte voor tentoonstellingen (ca. 500 à 800 m²), rekening houdend met de standaardnormen voor toegankelijkheid, veiligheid, klimatisering enz. 

We willen een totaalaanpak die de ambitie van een creatieve regio recht doet, een tijdloos en duurzaam ontwerp waarbij architectuur, inrichting, scenografie en collectie één organische geheel vormen. Respect voor het verleden en een toekomstgerichte visie gaan hand in hand. 

Project binnen het Onroerenderfgoedbesluit

Eventueel wil de opdrachtgever een beroep doen op de erfgoedpremies hoger dan 50%, volgens de bijzondere procedure of een onderzoekspremie van de Vlaamse overheid. Hiervoor dient voldaan te worden aan het Besluit van de Vlaamse Regering betreffende de uitvoering van het Onroerenderfgoeddecreet van 12 juli 2013. Voor dit project wordt dan ook een ontwerper aangesteld volgens een aangepaste Open Oproep procedure.

Concreet betekent dit dat de kandidaat-inschrijvers in hun portfolio hun deskundigheid voor dit bijzondere erfgoedproject moeten aantonen aan de hand van minstens de elementen uit artikel 11.5.2. van het Onroerenderfgoedbesluit van 16 mei 2014 met betrekking tot kwaliteit.
bij de aanstelling van ontwerpers en uitvoerders wordt minstens rekening gehouden met de volgende elementen:

Selectiecriteria

1. de relevante studie- en beroepskwalificaties;
2. de algemene deskundigheid met betrekking tot de specifieke projectopdracht;
3. een vermelding van het gedeelte van de opdracht dat de ontwerper of uitvoerder minstens in eigen beheer zal uitvoeren

de ontwerpopdracht houdende de opmaak van beheersplannen, de voorafgaande onderzoeken, en de beheersmaatregelen, werkzaamheden of diensten aan beschermde goederen en erfgoedlandschappen wordt minstens gegund op basis van de aangepaste gunningscriteria:

Gunningscriteria

De ingediende offertes en ontwerpvoorstellen worden getoetst binnen het kader van de opdrachtformulering op basis van de volgende gunningscriteria (conform de erf:

1. de kwaliteit van de concept- en visievorming en van het ontwerpend onderzoek, afgetoetst aan de ambities en verwachtingen van de opdrachtgever zoals ze geformuleerd zijn in het bestek:
   1a. in een ruim maatschappelijk kader.
   1b. meer functioneel toegepast op de eisen van de gebruiker
   1c. in relatie tot het beschermde erfgoed / monument 
   1d. het vermogen om te gaan met de beperking van het budget
2. de procesgerichtheid en procesbereidheid
3. de aanpak van duurzaamheid, de mate waarin de gekozen ingrepen bijdragen aan
   3a. een efficiënt en toekomstgericht gebruik van de beschikbare ruimte
   3b. de beheersing van energie- en andere exploitatiekosten
4. de samenstelling en deskundigheid van het ontwerpteam en samenwerkingsvormen met externen
5. de raming van de bouw- en projectkost en de kostenbeheersing ervan
6. de realisatietermijn

Het gewicht van de respectievelijke criteria is als volgt vastgesteld:5 / 3 / 2 / 2 / 2 / 2