Heverlee - Structuurschets Heverlee

De studieopdracht voor de uitvoering van een structuurschets voor de woonkern van Heverlee en de opmaak van een masterplan op twee locaties in het gebied tussen Sint-Lambertusplein en Kardinaal Mercierlaan te Leuven werd gegund aan WIT architecten.

De opdracht situeert zich in het centrale deel van Heverlee, een deelgemeente van Leuven, gelegen ten zuiden van de middeleeuwse stadskern. Door de aanwezigheid van verschillende infrastructuren bestaat Heverlee uit een lappendeken van wijken met elk hun eigen dynamiek. De visie op de site bevat de elementen die nodig zijn om al deze plekken met elkaar te verbinden en moet de ambities van de stad op het vlak van haar verdere ontwikkeling vertalen in een ruimtelijk programma en ontwerp.

Het voorstel van WIT architecten, samen met RUA (Research Urbanism & Architecture, KULeuven), Ndvr (Endeavour) en VECTRIS, gaat uit van een sterke en kritische diagnose van de woonkern van Heverlee. Deze leidt tot een heldere analyse met een ambitieniveau dat verder reikt dan de principes vooropgesteld in de projectdefinitie. Het ontwerpteam maakt hierbij slim gebruik van de beschikbare informatie om reeds een aantal scenario’s naar voor te schuiven. Dit ‘scenario-denken’ biedt flexibiliteit met betrekking tot de verdere uitwerking en ruimte voor inbreng vanuit het participatietraject.

Deze flexibele en gefaseerde aanpak is ook terug te vinden in het masterplan voor het gebied aan het deelgemeentehuis. De ontwerpers zien de woonkern als ‘bovenbalkon’, een nieuw ‘tussenbordes’ in het talud als landschappelijke overgang en scharnierpunt aan de Kardinaal Mercierlaan, en de OHL-site als ‘benedensas’. Het ambitieuze masterplan voor de OHL-site wil maximaal inzetten op het verwijderen van de aanwezige verharding en het teruggeven van de ruimte aan de Dijlevallei. Voor beide gebieden worden telkens sterke en duidelijke scenario’s aangereikt die deze principes ruimtelijk illustreren.

De jury waardeert de eigen en waardevolle visie op duurzaamheid en de doorgedreven aanpak van het ontwerpteam. Het landschap in al zijn aspecten wordt erkend als de onderlegger van toekomstige ontwerpkeuzes. Ook de ontwikkeling van strategische concepten en concrete stappen om een mobiliteitstransitie mogelijk te maken, getuigt van de aandacht voor duurzaamheid. Het plan kan relevant blijven doorheen de tijd, te midden van steeds veranderende programma’s, actoren en urgenties op lokaal en bovenlokaal niveau.

De opdracht situeert zich in het centrale deel van Heverlee. Heverlee is een deelgemeente van Leuven, gelegen ten zuiden van de middeleeuwse stadskern. Door de aanwezigheid van verschillende infrastructuren bestaat Heverlee uit een lappendeken van verschillende wijken en plekken met elk hun eigen dynamiek. De opdracht bestaat erin om voor het centrale deel van Heverlee de visie uit het ruimtelijk structuurplan Leuven uit te werken tot een structuurschets en vervolgens voor de twee meest cruciale plekken een gedetailleerd ontwikkelingsperspectief (‘masterplan’) uit te werken. 

Structuurschets

Voor het centrale gedeelte van Heverlee rond de Sint-Lambertuskerk, het Van Arenbergplein, de K. Mercierlaan en de OHL-parking aansluitend bij de Dijlevalei, wordt een globale visie opgemaakt om gewenste ontwikkelingen in dit gebied optimaal op elkaar af te stemmen en de verschillende plekken met elkaar te verbinden, het parkeervraagstuk op korte én lange termijn te beantwoorden en een voorstel tot functioneel programma te formuleren voor de verschillende plekken in het gebied.

Twee masterplannen

Twee plekken worden prioritair aangepakt: de omgeving van de kerk en de huidige OHL-parking.

• de omgeving van de kerk: de locatie van het voormalig deelgemeentehuis (het al dan niet bewaren van het deelgemeentehuis is afhankelijk van de erfgoedwaarde van dit gebouw), het plein voor de kerk, de omgeving van de pastorie, het speelplein en de omgeving. Dit gebied wordt gekenmerkt door een vrij stedelijke invulling. Het resultaat van het masterplan omvat een conceptuele uitwerking van de invulling en werking van het gebied met een voorstel van bebouwing (uitwerking in volumes) en inrichting van open ruimtes om het vooropgestelde programma (beschreven in de structuurschets) een plaats te geven.
• de huidige OHL-parking: dit perceel sluit aan bij het OHL-stadion en bij de tennisterreinen van TC Stade maar is - zeer belangrijk - gelegen in de vallei van de Dijle. De stad heeft budgetten voorzien om mee te investeren in de sportinfrastructuur. Het perceel bevindt zich op een scharnierpunt tussen drie verschillende landschappen: de Dijlevallei, de grootschalige infrastructuur van het OHL-stadion en de kleine korrel van het woonweefsel van Heverlee. De ruimtelijke context is totaal verschillend van de omgeving van de Sint-Lambertuskerk. Het landschap van de Dijlevallei is essentieel in dit gebied en vormt het uitgangspunt voor de ontwikkelingsmogelijkheden. Het verwachte resultaat van het masterplan is een conceptuele invulling van het gebied, vertrekkende van de ruimere visie beschreven in de structuurschets. Bij een voorstel van bebouwing worden, naast het volume, eveneens randvoorwaarden geformuleerd voor de latere architecturale uitwerking van gebouwen met het oog op een optimale inpassing in en de overgang naar de landschappelijke context van de Dijlevallei.

Beide gebieden zijn gescheiden door een hoogteverschil van ongeveer 9m. Het leggen van een fysieke link, bruikbaar voor fietsers, voetgangers en andersmobielen, is essentieel om de woonkern van Heverlee als één geheel te laten functioneren en om vanuit Heverlee toegang te geven tot het Arenbergpark.

Participatie

De uitwerking van zowel de structuurschets als de masterplannen verloopt met inbreng van de verschillende stakeholders. Dit impliceert een participatietraject dat wordt uitgezet voor de bewoners en gebruikers van dit gebied.

Financiële haalbaarheid

Het economische luik van de voorstellen in de masterplannen wordt uitgewerkt. Hierbij wordt, naast een begroting van de investeringen, gezocht naar samenwerkingen tussen verschillende partners (publiek en privaat) met het oog op een realistische financiering.

Ontwerpteam

Verschillende disciplines komen aan bod:

• De opmaak van de twee masterplannen gebeurt vanuit verschillende invalshoeken: voor de omgeving van het deelgemeentehuis wordt een meer stedelijk functioneren vooropgesteld, terwijl voor de huidige OHL-parking een aanpak vanuit landschappelijk oogpunt essentieel is. Beide disciplines dienen dan ook in het ontwerpteam aanwezig te zijn.
• Aangezien het parkeervraagstuk een issue is en de stad wenst te investeren in een parking, zal een visie op de mobiliteit onderdeel zijn van de structuurschets.