Typologie 3 : Transitiepunt

De plek

Transitpunten kunnen ontstaan op de voormalige terreinen van tankstations, zware industrie of stortplaatsen. Deze werden in het verleden ingepland volgens een logica van bereikbaarheid: aan de rand van de stad, aan potentiële overslagpunten tussen water-, steen- en spoorwegen.

Na gebruik bieden deze uitermate strategisch plekken kansen voor herbenutting. 

Het zijn de sleutelposten in een slim systeem van stadslogistiek, waar goederen-, personen- ,materialen- en zelfs datastromen elkaar kruisen en in interactie gaan met elkaar. Het is belangrijk om het (eventueel reeds bestaande) multi-modaal karakter van deze locaties zoveel mogelijk te ondersteunen, te versterken of te ontwikkelen. 

De ambitie 

Op het Transitpunt, worden stopplaatsen van belangrijke openbare vervoerslijnen, aansluitpunten op het hoofdwegennet of water- en spoornet gecombineerd met opslag- en overslagmogelijkheden voor bedrijven en instellingen. Inkomende goederenstromen worden verladen op milieuvriendelijke en kleinere voertuigen, uitgaande stromen worden gebundeld om ze op efficiënte wijze te verschepen, binnenstedelijke winkels en bedrijven houden hier hun stock, om zo de dure ruimte in de stad efficiënter te gebruiken. De realisatie van één of meerdere Transitpunten in een stad, is de basis van een performant systeem van stadslogistiek.

Mogelijkheden voor slimme combinaties zijn legio: ook retourstromen van bedrijven en burgers worden verzameld en behandeld, of worden zelfs ter plekke opgewaardeerd om opnieuw in het economisch systeem verhandeld te worden. Met de inplanting van een sociaal restaurant, dat zijn produkten binnen het transitpunt verwerft (eg. lokale boerenmarkt), kan men sociaal ondernemen stimuleren en voedselverspilling tegengaan.

Het Transitpunt is ook de centrale schakel in de stromen van mensen in de grootstad. Door de week is het een dagelijkse stopplaats waar overgestapt wordt van de auto of de fiets op het openbaar vervoer, waar pakketjes afgehaald of gedropt worden, waar de boodschappen klaar staan, waar kinderen aan de crèche of de school afgezet worden. 

’s Avonds of in het weekend kan het Transitpunt ook een ontmoetingsplek zijn. Door zijn capaciteit om grote bezoekersstromen op de vangen is het de ideale plek voor frequente of eenmalige tijdelijke initiatieven zoals een seizoenskermis, een wekelijkse boerenmarkt, een zomerfestival,…

Deze combinaties zijn een win-win voor iedereen: ze verhogen de frequentie van de plek, ze verhogen de levenskwaliteit van de bewoner van stad en periferie én ze verhogen het financieel, ruimtelijk én sociaal rendement van het project.

Het saneringsconcept wordt waar mogelijk gekoppeld met het bedrijfsmodel van het Transitpunt. Mogelijkheden voor in situ-reiniging en landfill-mining worden onderzocht. Waar mogelijk kan een WKO-project zorgen voor de energievoorziening van opslagplaatsen. 

Het proces

Het Transitpunt krijgt vorm binnen de uitwerking van een stedelijk distributie-systeem. Een stad die de mogelijkheid ziet om op eigen gronden een Transitpunt te realiseren, heeft een unieke opportuniteit om een sterke koppeling te maken tussen lokale dienstverlening, stadsdistributie en stadsontwikkeling. Het project krijgt vorm door een alliantie met één of meerdere ankerbedrijven, zoals logistieke dienstverleners of mobiliteitsbedrijven. 

Flankerende overheidsmaatregelen, zoals venstertijden, zullen in veel gevallen noodzakelijk zijn om van het project een echt succes te maken. 

Stadslogistiek
Een slimme stadsdistributie zoekt nieuwe transportmethodes waarin de logistieke en stedelijke omgeving beter op elkaar zijn afgestemd. Op deze manier kan er op een innovatieve en creatieve manier een oplossing gezocht worden voor de distributie naar handelaars en ondernemers in de stadscentra.

Vertrekkend vanuit een aantal principes zorgt CityDepot in Hasselt voor een open deur in de stadsrand. Hun service creëert een toegevoegde waarde voor het handelsapparaat in het stadscentrum en de afgenomen verkeersbelasting die eruit volgt zorgt voor een aangenamere en leefbare binnenstad. Meer info

 

Fysieke stromen = digitale stromen
Het stedelijk trefpunt kan veel meer dan alleen de verdeling van goederenstromen op zich nemen. Fysieke materiaalstromen hebben vaak ook een belangrijke digitale component die deze fysieke component ondersteunt. Moderne technologieën brengen reststromen duidelijk in beeld en zorgen dat deze makkelijk verhandelbaar worden.

Opalis.be inventariseert bijvoorbeeld bouwmaterialen die via sloop- en renovatiewerken worden gerecupereerd op een online platform. Hoewel deze handel reeds langer bestond, gebeurde ze slechts fysiek tussen handelaars onderling. De inventarisatie van de bouwmaterialen op de website zorgt voor een betere organisatie van de tweedehandsmarkt, wat het toegankelijker maakt voor particulieren. De site verbindt handelaars, architecten en aannemers en biedt via een fichesysteem gedetailleerde info over de recuperatiematerialen, zoals formaat, hoeveelheid en prijs. Meer info

 

Supermarktlogica
Ook binnen een supermarktlogica, typerend voor randstedelijke knooppunten, kan men een waardevolle publieke ruimte voorzien. Hoewel het stedelijk trefpunt inzet op het bundelen van stromen, biedt het platform ook mogelijkheden aan voor een ruimer publiek. Niet alleen stromen van goederen, maar ook stromen van mensen kunnen in deze hubs samen komen.

Espace Monestié, gelegen in het Franse Plaisance-du-Touch, maakt deel uit van een typische randstedelijke zone. Ondanks de afgelegen ligging wil het project een leefkamer zijn voor een grote groep van mensen, die niet noodzakelijk in dezelfde wijk wonen, maar elkaar op basis van interesse of activiteit toch ontmoeten in het trefpunt. Door verschillende interesses, activiteiten en tijdsframes met elkaar te mixen, stimuleert men in de Espace Monestié de ontdekking, de ontmoeting en de uitwisseling tussen uiteenlopende gebruikers. Meer info

 

Nieuwe boerenmarkt
Ook de voedselproductie kan gekoppeld worden aan deze nieuwe stedelijke distributiecentra. Door zowel fysiek als digitaal rechtstreeks de band aan te halen tussen de boer en zijn klant, wordt de stad opnieuw verbonden met zijn vruchtbare ommeland. Een stedelijke voedselhub heeft het potentieel om op een grotere schaal rechtstreeks aan de klant te verkopen. Doordat een aantal stappen in de logistieke keten geschrapt worden kan de landbouwer een hogere winstmarge realiseren.

Fermet is zo een voorbeeld. Deze boerenmarkt voor inwoners uit Gent, Antwerpen en Leuven heeft een virtuele poot waarbij klanten rechtstreeks bestellen bij de boer en betalen op een webplatform. De levering van de voeding wordt op vaste plaatsen in de stad voorzien. Meer info