Laureaat: noAarchitecten

Het Steen laat zich opnieuw van alle kanten zien

De Standaard, 25.11.2016

Door Geert Sels

Noa Architecten breidt Het Steen in Antwerpen uit met een toren langs de Scheldekaai. De eigentijdse burcht wordt een toeristisch onthaalcentrum.

Zijn historisch belang ten spijt is Het Steen in Antwerpen wat weggedeemsterd. Het laat zich maar van één kant zien. Dat is maar goed ook, want de aanbouw uit de jaren 50 heeft niet veel om het lijf. Het gebouw krijgt nu een ingrijpende renovatie en uitbrei­ding. Voor deze ingreep schreef de Vlaamse Bouwmeester een Open Oproep uit. 31 architectenbureaus dongen mee naar de opdracht. Even werd het hachelijk, want bij de vijf finalisten zat ook het bu­reau van pasbenoemd Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck. Uiteindelijk ging de opdracht naar Noa Architecten. Het budget is begroot op 9 mil­joen euro. De stad zal daarvoor subsidies aanvragen voor erfgoed­restauraties en bij Toerisme Vlaanderen. De werken gaan be­gin 2018 van start en zullen twee jaar duren. Het Steen bestaat eigenlijk uit veel verschillende steentjes. De oudste dateren uit de elfde eeuw en hangen samen met het ont­staan van de stad. Nadien werden er telkens bouwlagen aan toege­voegd: uit de zestiende en de ne­gentiende eeuw, en een achter-bouw uit de jaren 50.

'Eigenlijk is Het Steen een con­centraat van verschillende bouw­sels uit de historische omwalling', zegt Philippe Vierin van Noa Ar­chitecten. 'In 1885 zijn ze conform de romantische visie van die tijd tot één schijnbaar geheel samen­gebracht.' Op die visie gaat Noa Architec­ten voort. De achterbouw gaat te­gen de vlakte, zodat de waterkant langs de Schelde opnieuw een dy­namische functie krijgt. De nieuwbouw van 1.800 vierkante meter is iets meer dan een verdub­beling van het oude gedeelte.

'In ons plan wordt Het Steen één geheel dat langs alle kanten gezien kan worden', zegt Jitse van den Berg van Noa. 'Aan de stenen van de oude muren kun je de tijd­lagen aflezen. Die kleurschakerin­gen nemen we mee in de nieuwe gevels. Daar maakt kunstenaar Pieter Vermeersch een ontwerp voor.' Voorts speelt het bureau met de vormtaal van de burcht. Er komt een toren, en een modern equivalent van kantelen en verde­digingsgaten. Bovenaan komt er een uitkijkpost die toegankelijk is voor bezoekers. Langs de Scheldekaai komt een grote zaal waar cruisepassagiers kunnen inschepen. De ruimte voor vijfhonderd man is ook bruikbaar voor evenementen. Voorts komt er een infozone, een stadswinkel en een rustruimte met zicht op de Schelde. Toeristen vinden er een bele­vingsparcours met de geschiede­nis en de highlights van de stad. Daarna kunnen ze via koetsen, bo­ten en fietsen de stad in.