5. Het bovenmaats bouwblok

Bijna het hele grondgebied van Vlaanderen is verstedelijkt. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat heel Vlaanderen stad is geworden. De oude stad, met haar middeleeuwse kern en 19de-eeuwse gordel, verschilt wezenlijk van de 20ste-eeuwse voorstad of van het tussengebied. De verdichting van de voorstad vraagt dan ook om een heel andere ruimtelijke aanpak dan die we gewend zijn voor de stad. 

In de eerste fase van de Pilootprojecten Collectief Wonen wees het team rond Office Kersten Geers David Van Severen en Bureau Bas Smets het ‘bovenmaatse bouwblok’ aan als een van de belangrijke kenmerken van de voorstad. Het bovenmaatse bouwblok is de versteende versie van het oude agrarische ontsluitingspatroon. Terwijl de klassieke middeleeuwse en 19de-eeuwse stad opgebouwd zijn als een puzzel van relatief kleine en verdichte bouwblokken en (zowel qua vorm als gebruik) duidelijk gedefinieerde publieke ruimten, zijn de bouwblokken in de voorstad niet alleen een pak groter, maar vaak ook onafgewerkt, gefragmenteerd en versnipperd. De meest diverse functies liggen er chaotisch naast elkaar. De publieke ruimte wordt grotendeels in beslag genomen door de auto. De voorstadgebieden zijn dan ook zeer goed bereikbaar met de wagen. Tegenover de geasfalteerde publieke ruimte staan de groene binnengebieden van de bovenmaatse bouwblokken, met hun garageboxen, loodsen, kleine bosjes, hondenweiden, volkstuintjes, speel- en sportvelden en wegeltjes. Het is een onbestemde, semipublieke ruimte die door de omwonenden vaak op een heel informele manier wordt toegeëigend.  

Nu de capaciteit van de 19de-eeuwse gordel stilaan haar verzadigingspunt bereikt, biedt de relatief lage woondichtheid van de voorstad kansen om de voorspelde demo-grafische groei op te vangen. Ook de nakende vergrijzingsgolf, die zich hier sterker manifesteert dan in de stad, is een opportuniteit voor nieuwe vormen van collectiviteit. De verdichting van de bovenmaatse bouwblokken kan bovendien een hefboom zijn om een nieuw elan te geven aan het rommelige landschap van de voorstad. De uitdaging bestaat erin om de troeven van de voorstad – zoals de goede bereikbaarheid en de onbestemdheid van het groene binnengebied – naar waarde te schatten en zelfs te versterken. 

‘Ter Hoogte’ in Wilrijk is zo’n bovenmaats bouwblok in de 20ste-eeuwse gordel van Antwerpen. De projectsite is gelegen in de driehoek tussen de stedelijke autosnelweg A12 en de R11. Het vastgoedbedrijf van de stad Antwerpen, AG VESPA, is er de eigenaar van een terrein van 2,5 hectare in het binnengebied. De randen van het bouwblok zijn ingenomen door rijwoningen, appartementen, wijkvoorzieningen en een mix van meer grootschalige commerciële en logistieke functies. Hoewel veel van de woningen gelegen zijn langs drukke straten, genieten ze toch van heel wat rust. Aan de achterzijde kijken ze uit op een uitgestrekt, groen binnengebied. Delen van het binnengebied worden gebruikt als hondenweide, speel- of sportterrein of volkstuintjes. Andere delen zijn ontoegankelijk. 

Lees meer in download

5. Het bovenmaats bouwblok AG VESPA

‘Ter Hoogte’ in Wilrijk is een bovenmaats bouwblok in de 20ste-eeuwse gordel van Antwerpen. De projectsite is gelegen in de driehoek tussen de stedelijke autosnelweg A12 en de R11. AG VESPA is de eigenaar van een terrein van 2,5 hectare in het binnengebied. De randen van het bouwblok zijn ingenomen door rijwoningen, appartementen, wijkvoorzieningen en een mix van meer grootschalige commerciële en logistieke functies.

Ontwerpteam
  • Office Kersten Geers David Van Severen
  • Bureau Bas Smets
  • Bart Verschaffel
  • Bas Princen
  • Milica Topalovic 
EXPERT ENERGIE

Karel Bauwens, Marianne Lefever, 3E 

EXPERT MOBILITEIT

Eveline Staelens, Buro Move 

EXTERN EXPERT AKOESTIEK

Paul Mees, Daidalos-Peutz 

PROJECTREGISSEUR

Els Vervloesem 

woongelegenheden

120

projectgebied

2,5 ha

dichtheid

±40 w/ha

download

Het bovenmaats bouwblok

PPW MP5